Poweekendowa prasówka z cyfryzacji 24-27.10.2025

Czy polskie Ministerstwo Obrony Narodowej podpisze umowę z Palantirem? O co spierają się niemieccy politycy? Czy współtwórca Wikipedii obawia się wpływów AI? Zapraszam na poweekendową prasówkę z cyfryzacji!

fot. unsplash

Podsumowania

1. Weekendowa Lektura Z3S https://zaufanatrzeciastrona.pl/post/weekendowa-lektura-odcinek-647-2025-10-24-bierzcie-i-czytajcie/

2. Śledztwa zamiecione pod dywan, obce wpływy w UE: newsletter Follow the Money (en) https://www.ftm.eu/articles/buried-investigations-covert-networks-and-foreign-influence-in-europe

Sekcja polska

1. Polskie MON podpisze umowę z Palantirem (edit: podmieniam nieaktywny już link zapowiadający konferencję prasową na, imo zdecydowanie zbyt bezkrytyczne, oświadczenie resortu https://www.gov.pl/web/obrona-narodowa/list-intencyjny-mon--palantir-technologies-partnerstwo-na-rzecz-innowacji-w-obronnosci i przy okazji przypominam mój tekst o roli Palantira w Europie https://writefreely.pl/didleth/h1jeden-palantir-by-wszystkimi-rzadzic-h1)

2. Analiza opinii CSIRT MON w sprawie publikacji kodu mObywatela https://kontrabanda.net/r/analizujemy-opinie-csirt-mon-w-sprawie-publikacji-kodu-mobywatela/

3. “Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że nawet pojedyncze ujawnienie danych, jeśli dotyczy np. imienia, nazwiska i numeru PESEL, może oznaczać wysokie ryzyko naruszenia praw lub wolności osób fizycznych, a więc wymaga powiadomienia osoby, której dane dotyczą.” https://uodo.gov.pl/pl/138/3932

4. Polska czerwoną wyspą bez łączności krytycznej (link za tweetem Piotra Mieczkowskiego) https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/10565038,polska-czerwona-wyspa-bez-lacznosci-krytycznej.html

5. Czerwona nota Interpolu za podpalaczem Marywilskiej. Zbiegł z Polski, trop urywa się w Austrii https://www.rp.pl/przestepczosc/art43234961-czerwona-nota-interpolu-za-podpalaczem-marywilskiej-zbiegl-z-polski-trop-urywa-sie-w-austrii

6. “Fundacja Otwarty Dialog dostała od Senatu kilkadziesiąt tysięcy złotych na organizację spotkań z polskimi pisarzami w Londynie. Miało jej pomagać wydawnictwo, które nie wydało nic oprócz książki swojego właściciela i jego kolegi, a potem się zlikwidowało. Autorzy, których wpisano do wniosku o dotację, tacy jak Jakub Żulczyk czy Renata Grochal nic o tym nie wiedzieli. Do wniosku wpisano też ludzi, którzy nie są pisarzami, tylko działaczami zwalczającymi PiS.” https://wiadomosci.wp.pl/literatura-bez-literatow-czyli-jak-senat-wydal-pieniadze-na-spotkania-widmo-7214291401841312a

7. W województwach kujawsko-pomorskim i wielkopolskim odnotowano 120 nieuprawnionych wypłat w bankomatach z kont Santandera https://kontrabanda.net/r/kujawsko-pomorskie-wielkopolskie-nieuprawnione-wyplaty-z-bankomatow/

8. Polska podpisała konwencję ONZ o zwalczaniu cyberprzestępczości https://cyberdefence24.pl/cyberbezpieczenstwo/polska-podpisala-konwencje-onz-o-zwalczaniu-cyberprzestepczosci (przy okazji: obrońcy praw człowieka zwracają uwagę na związane z nią zagrożenia (de): http://heise.de/-10900035)

9. Zakończyła się jesień linuxowa https://fosstodon.org/@JesienLinuksowa/115439998287002465

10. W iOS 26 znika cenny plik, w którym można było wykrywać ślady infekcji Pegasusem czy Predatorem https://infosec.exchange/@zaufanatrzeciastrona/115425490645770875

11. Co się stało z niezależnymi mediami lokalnymi? Czy jeszcze ktoś patrzy lokalnej władzy na ręce? https://siecobywatelska.pl/slabe-media-lokalne-slaba-demokracja/

12. Polscy PR-owcy i technologie. Co drugi używa narzędzi sztucznej inteligencji https://www.wirtualnemedia.pl/polscy-pr-owcy-i-technologie-co-drugi-uzywa-narzedzi-sztucznej-inteligencji,7214752647735968a

13. AI w polskich biurach: dwóch na trzech pracowników korzysta z AI w pracy https://www.wirtualnemedia.pl/tylu-z-nas-ukrywa-przed-szefem-ze-korzysta-z-ai,7213955418930112a

Sekcja ogólna

1. Sztuczna inteligencja: pracę nam zabiera, czy to tylko bajera? (Michał “rysiek” Woźniak) https://oko.press/sztuczna-inteligencja-prace-nam-zabiera-czy-to-tylko-bajera

2. Komisja Europejska: Meta i TikTok naruszają DSA (en) https://techcrunch.com/2025/10/24/ec-finds-meta-and-tiktok-breached-transparency-rules-under-dsa/ https://www.theguardian.com/technology/2025/oct/24/instagram-facebook-breach-eu-law-content-flagging

3. Von der Leyen mocno wobec Chin: UE ma narzędzia i nie zawaha się ich użyć https://oko.press/na-zywo/na-zywo-relacja/von-der-leyen-mocno-wobec-chin-ue-ma-narzedzia-i-nie-zawaha-sie-ich-uzyc

4. Follow The Money otrzymało Nagrodę Dziennikarską im. Daphne Caruany Galizii 2025 za śledztwo dot. rosyjskiej floty cieni (en) https://www.ftm.eu/articles/why-follow-the-money-is-giving-away-20000-euros

5. Influencerka AI ogłosiła, że ma białaczkę. Internauci oburzeni https://www.ofeminin.pl/swiat-kobiet/to-dla-nas-wazne/influencerka-ai-oglosila-ze-ma-bialaczke-internauci-oburzeni/wjg1pqw

6. Amerykańskie służby identyfikują administratora z darknetu dzięki danym z ChatGPT (de) http://heise.de/-10900127

7. Chińska Partia Komunistyczna przyjęła nowy plan pięcioletni (Raport o stanie świata, na początku odcinka) https://raportostanieswiata.pl/odcinki/raport-o-stanie-swiata-25-pazdziernika-2025/

8. MSW Badenii-Wirtembergii przyznaje: amerykański dostawca usług chmurowych może otrzymać od rządu USA wniosek o dostęp do danych (de) https://www.golem.de/news/innenministerium-baden-wuerttemberg-zugriffe-durch-drittstaaten-bei-delos-cloud-moeglich-2510-201397.html

9. Jaka przyszłość czeka służby wywiadu? https://cyberdefence24.pl/armia-i-sluzby/cybermagazyn-jaka-przyszlosc-czeka-sluzby-wywiadu

10. Francja: 10 osób stanie przed sądem za nękanie Brigitte Macron w internecie (en) https://www.lemonde.fr/en/france/article/2025/10/27/ten-people-stand-trial-in-paris-for-online-harassment-of-brigitte-macron_6746805_7.html

11. Niemieccy politycy spierają się o monitoring wizyjny oparty o AI (de) https://www.golem.de/2510/201539.html

12. Wywiad z Jimmym Walesem, współzałożycielem Wikipedii (de) https://www.theguardian.com/technology/2025/oct/27/people-thought-i-was-a-communist-doing-this-as-a-non-profit-is-wikipedias-jimmy-wales-the-last-decent-tech-baron

13. Amerykański startup sprzedaje influencerów AI (en) https://www.404media.co/a16z-backed-startup-sells-thousands-of-synthetic-influencers-to-manipulate-social-media-as-a-service/

14. Licealny system bezpieczeństwa oparty na AI pomylił paczkę chipsów z bronią. Ucznia zakuto w kajdanki i przeszukano (en) https://techcrunch.com/2025/10/25/high-schools-ai-security-system-confuses-doritos-bag-for-a-possible-firearm/

15. Szef reklamy w X/twitterze odchodzi po 10 miesiącach (en) https://techcrunch.com/2025/10/24/musks-ad-chief-at-x-departs-after-just-10-months/

16. Androidom wyciekają hasła? No nie do końca (Mateusz Chrobok) https://www.youtube.com/watch?v=brqoLBMEUI0

17. Automattic vs WP Engine – proces o “wprowadzające w błąd” użycie znaków towarowych WordPress i WooCommerce (en) https://techcrunch.com/2025/10/24/automattic-files-counterclaims-against-wp-engine-in-wordpress-lawsuit-alleging-trademark-misuse/

18. Dr Stanisław Niewiński – Chiny: Dyplomacja metali ziem rzadkich (podcast Na Celowniku) https://www.youtube.com/watch?v=FxSusxxF_MM

19. AI od Microsoftu: “Mico wydaje się skupiać bardziej na wzmacnianiu relacji paraspołecznych, które wiele osób już nawiązuje z modelami LLM” (en) https://arstechnica.com/ai/2025/10/microsofts-mico-heightens-the-risks-of-parasocial-llm-relationships/

20. Chatboty mówią użytkownikom to, co Ci chcą usłyszeć (en) https://www.theguardian.com/technology/2025/oct/24/sycophantic-ai-chatbots-tell-users-what-they-want-to-hear-study-shows

21. Niemcy chcą zwiększyć cyberbezpieczeństwo kraju (de) https://netzpolitik.org/2025/eckpunkte-fuer-mehr-cybersicherheit-gefaehrlich-unkonkret/

22. Apple przegrał w brytyjskim sądzie, który orzekł, że prowizje do 30% za płatność to zbyt dużo (za tweetem Piotra Mieczkowskiego)(en) https://www.bbc.com/news/articles/cgkzg3mkgx6o

23. Amazon chciał zataić informację o tym, ile wody zużywają jego centra danych (en) https://www.theguardian.com/technology/2025/oct/25/amazon-datacentres-water-use-disclosure

24. Rezygnacja z pisania ręcznego szkodzi kondycji układu nerwowego. https://kobieta.rp.pl/psychologia/art43225631-rezygnacja-z-pisania-recznego-szkodzi-kondycji-ukladu-nerwowego-oto-co-sie-z-nim-dzieje

25. CSAM: Według Kanadyjskiego Centrum Ochrony Dzieci (C3P) do trenowania AI wykorzystano materiały przedstawiające prawdziwe nadużycia wobec nieletnich (en) https://www.404media.co/ai-dataset-for-detecting-nudity-contained-child-sexual-abuse-images/

26. Technofobia: Czy musisz pracować 72 godziny tygodniowo, by stworzyć firmę wartą miliardy? https://www.technofobia.pl/p/dolina-krzemowa-kod-996

27. Chatboty rozpowszechniają rosyjską propagandę (en) https://www.wired.com/story/chatbots-are-pushing-sanctioned-russian-propaganda/

28. OpenAI inwestuje w firmę stosującą sztuczną inteligencję do zwalczania skutków działań sztucznej inteligencji ;)(en) https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-10-24/openai-backs-a-new-venture-trying-to-thwart-ai-bio-attacks

29. USA i Chiny osiągnęły (podobno) “ostateczne porozumienie” w sprawie TikToka (en) https://www.theguardian.com/technology/2025/oct/26/us-china-tiktok-deal-scott-bessent

30. AI zmierzy poziom bólu (en) https://www.technologyreview.com/2025/10/24/1126451/an-ai-app-to-measure-pain-is-here/

31. Za cięcia w amerykańskiej administracji odpowiada DOGE, urzędnicy się im sprzeciwiają (en) https://www.politico.com/news/2025/10/25/hhs-shutdown-layoffs-doge-vought-00620786

32. “Bezpośrednie i “niegrzeczne” prompty zmniejszają liczbę błędów i halucynacji AI, wpływając na trafność odpowiedzi. Wyniki najnowszego badania Penn State podważają dotychczasowe dane, z których wynikało, że to uprzejmość wpływa na efektywność modelu” https://www.wirtualnemedia.pl/bycie-niemilym-wobec-ai-poplaca,7211804375501792a

#prasówka #cyfryzacja

Film o porwaniu CEO – założenie odważne, bo niebespiecznie bliskie wydarzeń z Nowego Jorku. Założenie tym ciekawsze, że nie oryginalne ani nowe. Yórgos Lánthimos adaptuje koreański film z 2003 i okazuje się, że już pierwowzór jest podejrzanie aktualny. Jaki jest więc materiał źródłowy Bugoni? To przede wszystkim film o przegrywie. Być może nie ma problemu ze znalezieniem partnerki; co więcej – z łatwością przychodzi mu manipulowanie i przywiązywanie do siebie kobiet. Jest to jednak osoba zniszczona i wykorzystana przez system. Chłopak z klasy robotniczej, którego otaczała śmierć wynikająca bezpośrednio z warunków pracy bliskich – niewystarczających zabezpieczeń, eksperymentów na ludziach, pacyfikowaniu strajków. Film wyraźnie obiera stanowisko. W żadnym momencie nie empatyzuje z torturowanym prezesem firmy. Punkt wyjścia – czyli uznanie prezesa korporacji przez chorego psychicznie mężczyznę za kosmitę – brzmi jak cyniczny komentarz dotyczący odczłowieczania w propracowniczych dyskusjach postaci wpływowych. W praktyce film zdaje się poważnie zgadzać z tą obserwacją. Teorie spiskowe przez większość czasu ekranowego nie mają znaczenia – uprowadzony nawet i może faktycznie być kosmitą, bo jest tak bardzo wyzbyty empatii i ślepy na skutki działań jego firmy.

1. Umieść przycisk „odrzuć wszystkie”, który jest równie łatwy do naciśnięcia jak przyciski wyrażające zgodę.
2. Przetestuj swoją witrynę pod kątem braku zgody na śledzenie użytkowników.
3. Upewnij się, że wszystkie elementy śledzące nie mają związku z funkcjonalnością witryny.
4. Usuń je.
5. Usuń baner plików cookie.

Prasówka z cyfryzacji 20-24.10.2025

Czego obawiają się Polacy w internecie? Czy UE zwiększy zakres retencji danych? Gdzie obejrzeć ciekawą debatę dot. DSA i wolności słowa? Zapraszam na najnowszą prasówkę z cyfryzacji!

grafika: CC-BY-SA 4.0 MapChart za netzpolitik.org

Sekcja polska

1. Zdjęcia z pokazu mody, jogi, sesje z dynią. To przedszkola są słabym ogniwem w ochronie dzieci https://wyborcza.biz/biznes/7,177150,32325834,zdjecia-z-pokazu-mody-jogi-sesji-z-dynia-to-przedszkola-sa.html

2. Rząd przyjął projekt nowelizacji ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa https://cyberdefence24.pl/polityka-i-prawo/rzad-przyjal-projekt-nowelizacji-ustawy-o-krajowym-systemie-cyberbezpieczenstwa

3. Nie tylko córka Tuska. Pegasus nagrał też Sikorskiego i żonę obecnego premiera https://oko.press/nie-tylko-corka-tuska-pegasus-nagral-tez-sikorskiego-i-zone-obecnego-premiera

4. Internet, cenzura i wolność słowa – debata prowadzona przez Jakuba Dymka, z udziałem Katarzyny Szymielewicz, Adama Traczyka, Marcina Giełzaka i Igora Zalewskiego https://www.youtube.com/watch?v=8Viz8Uad46M

5. Resort pytał o opinię na temat jawności umów. Wyników nie zobaczymy – „dokument wewnętrzny” https://siecobywatelska.pl/resort-pytal-o-opinie-na-temat-jawnosci-umow/

6. “Koniec papierowych listów i awizo, a początek jednolitej, cyfrowej komunikacji z administracją”. Brzmi groźnie i niepokojąco https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/koniec-ery-awizo-co-zmieni-sie-w-komunikacji-urzedowej-od-1-stycznia ale obywatele nie mają obowiązku korzystania z tych rozwiązań https://www.gov.pl/web/e-doreczenia/pytania-i-odpowiedzi (przy okazji przypomnę mój tekst o przymusie cyfrowym https://techspresso.cafe/2025/01/27/wykluczenie-cyfrowe-kto-odbiera-nam-prawo-do-zycia-offline/)

7. Badanie „Postawy Polaków wobec cyberbezpieczeństwa 2025” https://zbp.pl/getmedia/4084a3e5-3b96-4533-95ad-e54930a62354/Raport-z-badania-Postawy-Polakow-wobec-cyberbezpieczenstwa-2025

8. “Phishing, kradzież tożsamości i dezinformacja – tego najbardziej obawiają się Polacy w sieci” – Ministerstwo Cyfryzacji o powyższym raporcie https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/phishing-kradziez-tozsamosci-i-dezinformacja--tego-najbardziej-obawiaja-sie-polacy-w-sieci

9. “Zawód i niedosyt”. Projekt ustawy o Centralnym Rejestrze Umów przyjęty przez rząd https://siecobywatelska.pl/zawod-i-niedosyt-projekt-ustawy-o-cru-przyjety-przez-rzad/

10. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zarządzaniu danymi https://x.com/CYFRA_GOV_PL/status/1980627471167803678

11. NFZ: pracownicy przeglądali dane ubezpieczonych wbrew prawu https://cyberdefence24.pl/polityka-i-prawo/nfz-pracownicy-przegladali-dane-ubezpieczonych-wbrew-prawu

12. Sąd odrzucił pozew Newagu przeciwko Poli Matysiak w sprawie o naruszenie dóbr osobistych https://mstdn.social/@polamatysiak/115419859686755302

13. 5 bezpłatnych podpisów kwalifikowanych w mObywatelu miesięcznie (Konstytucjonalista) https://www.instagram.com/p/DQJonJqDNPs/

14. Cyfrowy portfel wchodzi do Polski. Ruszyły prace nad ustawą https://cyberdefence24.pl/polityka-i-prawo/cyfrowy-portfel-wchodzi-do-polski-ruszyly-prace-nad-ustawa

15. Marszałek Sejmu Szymon Hołownia trwale zmienił przepisy, uniemożliwiając wejście nieletnich dziennikarzy do Sejmu https://www.wirtualnemedia.pl/marszalek-sejmu-szymon-holownia-zmienil-przepisy-niepelnoletni-dziennikarze-bez-wstepu-do-sejmu,7213184394664896a

16. Rusza kolejny nabór wniosków o bon na laptopa dla nauczycieli https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/rusza-kolejny-nabor-wnioskow-o-bony-na-laptopy-dla-nauczycieli2

17. Alarmujące dane GUS – nakłady na działalność badawczą i rozwojową w Polsce drastycznie zmalały w roku 2024 w stosunku do 2023 https://www.linkedin.com/posts/piotr-sankowski-80a6875_alarmuj%C4%85ce-dane-gus-nak%C5%82ady-na-br-w-polsce-activity-7387153263663501312-Rwvz

18. “Dorota Wysocka-Schnepf poinformowała o podjęciu kroków prawnych wobec byłego ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobro za słowa w czasie przesłuchania przed komisją sejmową. Wysocka-Schnepf podkreśliła, że jej matka mocno przeżyła wypowiedź Ziobry i kilka dni temu zmarła.” https://www.wirtualnemedia.pl/dorota-wysocka-schnepf-matka-zmarla-pozew-zbigniew-ziobro-program-tvp-info,7214249929022112a

19. Marcin Kącki wydaje książkę o pracy w mediach https://www.wirtualnemedia.pl/marcin-kacki-wydaje-ksiazke-o-pracy-w-mediach-pokaze-bolesne-przyklady-takze-z-wyborczej,7213946358979552a

Sekcja ogólna

1. Miasta oszustw. Cyberniewolnicy w Azji Południowo-Wschodniej https://krytykapolityczna.pl/swiat/cyberniewolnictwo-azja-scam-miasta-oszustw/

2. Awaria AWS unaoczniła, że użytkownicy internetu są “na łasce” zaledwie kilku dostawców (en) https://www.theguardian.com/technology/2025/oct/20/amazon-web-services-aws-outage-hits-dozens-websites-apps

3. ...i przy okazji warto przypomnieć tekst Tomasza Oryńskiego https://orynski.eu/quo-vadis-internecie/

4. “Naukowcy zastanawiają się, czy AI może pomóc w przewidywaniu, czego mogliby chcieć pacjenci niezdolni do podejmowania decyzji.” (en) https://arstechnica.com/features/2025/10/should-an-ai-copy-of-you-help-decide-if-you-live-or-die/

5. “Ponad 100 organizacji, w tym Stowarzyszenie Demagog i wielu członków Europejskiej Sieci Standardów Fact-Checkingu (EFCSN), podpisało list skierowany do decydentów Unii Europejskiej. Chcemy, by podczas trwających prac nad wieloletnimi ramami finansowymi UE uwzględniono potrzebę stałego wsparcia wolnych i niezależnych mediów.” https://demagog.org.pl/analizy_i_raporty/list-do-ue-zainwestujmy-w-wolne-media-demagog-wsrod-sygnatariuszy/

6. USA: grupa, która ujawniła dane setek urzędników, ma też dane pracowników NSA czy FTC (en) https://www.404media.co/hackers-say-they-have-personal-data-of-thousands-of-nsa-and-other-government-officials/

7. Firmy powinny projektować swoje chatboty tak, by te same przerywały interakcję z użytkownikami (en) https://www.technologyreview.com/2025/10/21/1126116/why-ai-should-be-able-to-hang-up-on-you/

8. Czy AI zastąpi artystów? „Maszyna nie wie, jak to jest chodzić boso po trawie” https://kobieta.rp.pl/kultura/art43218231-czy-ai-zastapi-artystow-maszyna-nie-wie-jak-to-jest-chodzic-boso-po-trawie

9. Amazon przywraca usługi w chmurze po 15godzinnej awarii (en) https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-10-20/aws-suffers-service-disruption-with-thousands-reporting-issues

10. EU planuje rozszerzenie zakresu retencji danych. Projekt zostanie przedstawiony prawdopodobnie na początku przyszłego roku (de) https://netzpolitik.org/2025/interne-dokumente-eu-arbeitet-an-ausufernder-vorratsdatenspeicherung/

11. Więcej treści w sieci tworzy AI niż ludzie? Zanim w to uwierzysz, sprawdź, jak to policzono https://blog.humanistyka.dev/2025/10/wiecej-tresci-w-sieci-tworzy-ai-niz-ludzie-zanim-w-to-uwierzysz-sprawdz-jak-to-policzono

12. Rosja ponownie uderza w WhastAppa i Telegrama (de) http://heise.de/-10811038

13. USA: FTC usunęła kilka wpisów dot. open source czy zagrożeń AI (en) https://techcrunch.com/2025/10/20/ftc-removes-lina-khan-era-posts-about-ai-risks-and-open-source/

14. Kanada powołuje nową agencję do walki z internetowymi oszustwami (en) https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-10-20/canada-to-start-financial-crimes-agency-to-fight-surge-in-online-scams

15. CyberPaździernik: bezpieczeństwo od początku to fundament zaufania https://techspresso.cafe/2025/10/23/cyberpazdziernik-bezpieczenstwo-od-poczatku-to-fundament-zaufania/

16. Jak influencerzy wykorzystują bezdomnych (de) https://netzpolitik.org/2025/ungewollt-im-internet-neue-kampagne-gegen-instrumentalisierung-von-obdachlosen-durch-influencer/

17. Amazon zapowiada wprowadzenie AI smart glasses dla swoich dostawców (en) https://techcrunch.com/2025/10/22/amazon-unveils-ai-smart-glasses-for-its-delivery-drivers/

18. Apple atakuje antymonopolowe działania UE (en) https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-10-21/apple-attacks-eu-crackdown-in-digital-law-s-biggest-court-test

19. OpenAI uruchamia przeglądarkę bazującą na sztucznej inteligencji (en) https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-10-21/openai-set-to-challenge-google-with-new-chatgpt-atlas-browser

20. Niemiecki sąd: ojciec musi zapłacić ponad 33 000 Euro za gry pobrane przez 7latka (de) https://www.heise.de/news/7-Jaehriger-bestellt-auf-Google-Play-fuer-34-000-Euro-Papa-muss-zahlen-10793754.html

21. Awaria Amazon Web Services. Przestał działać m. in. signal https://kontrabanda.net/r/signal-przestal-dzialac-w-polsce-powodem-awaria-amazon-web-services/

22. Czy da się połączyć cyfrowe Euro z anonimowymi płatnościami? (de) https://netzpolitik.org/2025/digitaler-euro-wie-anonymes-bezahlen-moeglich-waere/

23. Co chcą ukryć talibowie, odcinając internet w całym Afganistanie? https://krytykapolityczna.pl/swiat/afganistan-talibowie-hibatallah-achundzada-wylaczyl-internet/

24. Jak sztuczna inteligencja wpłynie na regulacje antymonopolowe? (en) https://www.politico.com/newsletters/digital-future-daily/2025/10/20/ai-creates-a-new-antitrust-puzzle-00615415

25. Chiny w związku z prowadzonym przez siebie dochodzeniem domagają się danych wrażliwych od amerykańskich firm zajmujących się półprzewodnikami (en) https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-10-22/china-seeks-sensitive-data-from-us-firms-in-semiconductor-probe

26. OFCOM: weryfikacja wieku zredukowała ilość odwiedzin na stronach pornograficznych (de) http://heise.de/-10811871

27. Niderlandy ostrzegają obywateli: nie konsultujcie preferencji wyborczych z czatbotami https://techspresso.cafe/2025/10/21/niderlandy-ostrzegaja-obywateli-nie-konsultujcie-preferencji-wyborczych-z-czatbotami/

28. USA: służby imigracyjne będą monitorować media społecznościowe – szukają oprogramowania, które pozwoli przeszukiwać je w celu ustalenia pobytu osób bez ważnych dokumentów (de) https://netzpolitik.org/2025/ice-ruestet-auf-amerikanische-abschiebebehoerde-will-soziale-medien-ueberwachen/

29. “45% wszystkich odpowiedzi AI zawierało co najmniej jedną istotną nieprawidłowość” (FB Artura Kurasińskiego) https://www.facebook.com/akurasinski/posts/pfbid036uNPh67yiiRNUqt3dy9efHuoxKLvrrS1ao334KyaHT5DFM25zWicFe4LPt7ALK7xl

30. Amazon chce zastąpić 600 tys. pracowników robotami https://szmer.info/post/10294460 https://www.nytimes.com/2025/10/21/technology/inside-amazons-plans-to-replace-workers-with-robots.html

31. Kable podmorskie: UE ostrzega przed zależnością od amerykańskich koncernów (de) https://www.heise.de/news/Seekabel-EU-warnt-vor-Abhaengigkeit-von-US-Hyperscalern-10824923.html

32. USA: Tinder będzie wymagać od nowych użytkowników identyfikacji biometrycznej (en) https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-10-22/tinder-face-verification-will-be-mandatory-for-new-users-in-us

33. Jak się zmieni zapotrzebowanie na energię ze strony AI i centrów danych? (info za LinkedInem Anny Wittenberg) https://www.linkedin.com/posts/marek-ch%C4%85dzy%C5%84ski-680417262_zapotrzebowanie-na-energi%C4%99-elektryczn%C4%85-ze-activity-7380119509682180097-O8WU

34. Awaria AWS i smarthome: przestały działać inteligentne łóżka https://www.404media.co/the-aws-outage-bricked-peoples-2-700-smartbeds/ https://kontrabanda.net/r/awaria-amazon-web-services-spowodowala-awarie-materacy-eight-sleep-ktore-sie-przegrzewaly-i-pozostawaly-w-niecodziennych-pozycjach/ i odkurzacze https://www.facebook.com/piotrkonieczny/posts/pfbid0MoLFzqdNv3mFrupXaPWkm3LwNo1kLmfYi4QAhWjE4uBvcVvesfEYKJUmvx7FHyQQl

35. Meredith Whittaker (szefowa Signala) o hype na AI i końcu prywatności (podcast Politico) https://open.spotify.com/episode/7EcALWW2PQfIIu7VoSUKDx

36. BBC ukarana za dokument o Izraelu i Hamasie. Pierwsza taka decyzja od 16 lat https://www.wirtualnemedia.pl/bbc-dokument-hamas-izrael-strefa-gazy-kara-telewizja,7212893307173856a

37. Apple usuwa ze sklepu aplikację, która miała zapewniać bezpieczeństwo kobietom. Aplikacje gromadziła dane o użytkowniczkach, nie szanując ich prywatności (en) https://www.404media.co/women-dating-safety-app-tea-delisted-from-apple-app-store/

38. Czy zdołamy wymusić na firmach technologicznych wzięcie odpowiedzialności za szkody, które wywołują ich usługi? Czatboty i dzieci to kolejny front (Gosia Fraser) https://www.facebook.com/apsalaar/posts/pfbid02ngmAVWhZahq7nuXNR4nzKMNptZw4thgvDYfTjiv5bGy73WcP72PPoumfrgdqQF6wl

39. Awaria AWS przyniesie milardowe straty? (en) https://arstechnica.com/tech-policy/2025/10/amazons-dns-problem-knocked-out-half-the-web-likely-costing-billions/

40. Chiński minister odwiedzi Brukselę.„Nie jesteśmy zainteresowani eskalacją konfliktu” (en) https://www.politico.eu/article/chinese-minister-to-visit-brussels-amid-raw-materials-crunch/

#prasówka #cyfryzacja

Prasówka feministyczna 17-24.10.2025

Dlaczego 40latkowie czują się samotni? Dlaczego ojcowie nie pomagają przy szkolnych wyjściach na basen? Jakich nazwisk brakuje na fryzie pod pierwszym balkonem wieży Eiffla? Zapraszam na najnowszą prasówkę feministyczną!

fot. pexels

1. Premier Tusk o aborcji: “Nie lubię, gdy ktoś mówi, że to prawo kobiety” https://oko.press/premier-o-aborcji-nie-lubie-gdy-ktos-mowi-ze-to-prawo-kobiety-donald-kameleon-tusk

2. Szkoła i tematy tabu: czy rodzice mogą coś zdziałać? https://kosmosdladziewczynek.pl/portal-wiedzy/ale-temat/szkola-i-tematy-tabu-czy-rodzice-moga-cos-zdzialac

3. W 2025 r. z Aborcją Bez Granic skontaktowało się ponad 46 tys. osób z Polski, a z jej pomocą ciążę przerwało 38,5 tys. https://pol.social/@kobietywsieci/115422144473132056

4. Dlaczego ojcowie nie garną się do pomocy przy szkolnych wyjściach na basen? “Kobieta pilnująca chłopców w szatni, nie jest dla nikogo problemem, ale mężczyzna pilnujący dziewczyn już tak” https://www.edziecko.pl/rodzice/7,79361,32343277,szkolne-wyjscie-na-basen-rozgrzalo-internet-dziwisz-sie-ze.html

5. 40-latkowie czują się samotni. Mają pracę i rodziny, ale przyjaźnie się pokończyły https://www.newsweek.pl/psychologia/samotnosc-40-latkow-zwolnilam-wyluzowalam-i-okazalo-sie-ze-nie-mam-juz-przyjaciol/qd5pp3w

6. Dama i rycerz, czyli jak lektury szkolne od dziecka karmią nas stereotypami https://krytykapolityczna.pl/kultura/jak-lektury-szkolne-od-dziecka-karmia-nas-stereotypami/

7. Apple usuwa ze sklepu aplikację, która miała zapewniać bezpieczeństwo kobietom. Aplikacje gromadziła dane o użytkowniczkach, nie szanując ich prywatności https://www.404media.co/women-dating-safety-app-tea-delisted-from-apple-app-store/

8. “Na fryzie pod pierwszym balkonem wieży Eiffla jej twórca kazał wygrawerować 72 nazwiska wybitnych francuskich naukowców, inżynierów i matematyków, którym świat zawdzięczał postęp rewolucji przemysłowej. Wśród nich nie ma ani jednej kobiety. Trwają prace nad listą nazwisk naukowczyń, które mają zostać tam dopisane.” https://kobieta.rp.pl/podroze/art43195271-na-wiezy-eiffla-pojawia-sie-nazwiska-waznych-kobiet-historyczna-korekta

9. Barokowy gender bender. Płeć w polityce a narodziny praw człowieka https://oko.press/barokowy-gender-bender-plec-w-polityce-a-narodziny-praw-czlowieka

10. Stowarzyszenie na rzecz Chłopców i Mężczyzn o dyskryminacji podatkowej mężczyzn https://www.facebook.com/schmorgpl/posts/pfbid02rxT6hASR8EpQ88uqVjHyF7zgxcRKXRS1b53rAV1358XBiUVx7AsYFxsuTKPk3a4Kl

11. Bogusław Chrabota: LGBTQIA+ poczeka lat pięć, a może dziesięć https://www.rp.pl/komentarze/art43199941-boguslaw-chrabota-lgbtqia-poczeka-lat-piec-a-moze-dziesiec

12. Skrajna prawica w Portugalii przekonała partie centrum do poparcia zakazu noszenia burek i nikabów w miejscach publicznych https://oko.press/na-zywo/na-zywo-relacja/portugalski-parlament-za-zakazem-zakrywania-twarzy-w-miejscach-publicznych

13. TechPolicy.press: ocena obietnic Instagrama dotyczących ochrony nastolatków (en) https://www.techpolicy.press/evaluating-instagrams-promises-to-protect-teens/

14. Zdjęcia z pokazu mody, jogi, sesje z dynią. To przedszkola są słabym ogniwem w ochronie dzieci https://wyborcza.biz/biznes/7,177150,32325834,zdjecia-z-pokazu-mody-jogi-sesji-z-dynia-to-przedszkola-sa.html

15. Użytkownicy X piszą do Mela Gibsona, aby zrezygnował z obsadzenia w roli Maryi Polki, która wspierała protesty kobiet (Pani od feminatywów) https://www.instagram.com/p/DQFKO8SDDXF/?img_index=1 https://polskieradio24.pl/artykul/3596627,najpierw-wiech-teraz-smutniak-donos-na-polska-aktorke-do-mela-gibsona

16. Nienawidziła feministek, była idealną żoną i maskotką alt-prawicy. Mizoginia i tak ją dopadła https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,163229,32183003,nienawidzila-feministek-byla-idealna-zona-i-maskotka-alt-prawicy.html

17. “Aktorzy powinni mieć taką samą kontrolę nad danymi zebranymi podczas skanowania przez AI, jak nad scenami nagości” (en) https://www.theguardian.com/technology/2025/oct/17/olivia-williams-says-actors-nudity-rider-type-controls-ai-body-scans

18. Post o zaginięciu nastolatki z kolorowymi włosami spotkał się z takim hejtem, że admini strony kasowali komentarze (Pani od feminatywów) https://www.instagram.com/p/DQCDOmeiCVx/?img_index=2

19. Rodzice będą mogli zablokować chatbotom Mety możliwość rozmów z ich dziećmi (tym, którzy się przedwcześnie ucieszą, zwracam uwagę, że to po prostu kolejny sposób na wyciąganie danych – gdy kupuję dziecku soczek w sklepie, jakoś nie muszę podawać kasjerce dowodu, aby mieć pewność, że w soczku nie ma alkoholu...)(en) https://www.theguardian.com/technology/2025/oct/18/parents-will-be-able-to-block-meta-bots-from-talking-to-their-children-under-new-safeguards

20. “1 kobieta i 1000 mężczyzn, więc na jakiej podstawie mówimy ciągle, że to kobiety się nie szanują” (Ilona Kostecka) https://www.instagram.com/ilonakostecka/p/DP_87tujgT5/?img_index=1

21. Anna Wittenberg: “MEN chciało przyoszczędzić samorządom na pensjach dla nauczycieli. Efekt? Jeszcze trochę i zaczną upadać instytucje kultury.” https://x.com/annawitten/status/1980714712833617966

22. Związki bez związku. Jak rząd rozbroił własną obietnicę równości https://krytykapolityczna.pl/kraj/zwiazki-partnerskie-osoba-najblizsza-bart-staszewski/

23. W Polsce przybywa członkiń zarządów firm i prezesek https://kobieta.rp.pl/biznes-i-prawo/art43210731-w-polsce-przybywa-czlonkin-zarzadow-firm-i-prezesek-nowe-dane

24. „Czy nie chciałaby Pani trochę o siebie zadbać? fryzura, makijaż, dużo by to dało” (btw – jakoś na początku grudnia wypuszczę kolejne AMA, można mi już podsyłać naprawdę różne pytania czy uwagi dot. cyfryzacji, feminizmu, szkolnictwa, mojego projektu czy czego tam chcecie – ale prosiłabym bez takich o makijaż czy jego brak ;)) https://www.facebook.com/mamaSeksuolog/posts/pfbid0s4MCqL6Qgxds4bsseeJsHpq5GS8RQYMk6X7qfWop6FegHUV16ADoSibfSN6fMPBQl

25. Marszałek Sejmu Szymon Hołownia trwale zmienił przepisy, uniemożliwiając wejście nieletnich dziennikarzy do Sejmu https://www.wirtualnemedia.pl/marszalek-sejmu-szymon-holownia-zmienil-przepisy-niepelnoletni-dziennikarze-bez-wstepu-do-sejmu,7213184394664896a

#feminizm #femiprasówka

Poweekendowa prasówka z cyfryzacji 17-20.10.2025

Palantir w Europie (mój tekst), Wirtualny Wskaźnik Wpływu, zakaz używania WhatsAppa do infekowania Pegasusem...zapraszam na poweekendową prasówkę z cyfryzacji!

fot.: unsplash

Podsumowania

1. Weekendowa lektura Z3S: https://zaufanatrzeciastrona.pl/post/weekendowa-lektura-odcinek-646-2025-10-19-bierzcie-i-czytajcie/

2. Prasówka Watchdoga https://www.facebook.com/SiecObywatelskaWatchdogPolska/posts/pfbid0NYuUZXZx8uwUF6XSBAvTGpMrS1o34QFzcM1Q19ndnSpW1ZWY97pzCYQENT6NriMYl

Sekcja polska

1. “Wzięliśmy na warsztat ponad 100 polskich marek medialnych, sprawdziliśmy wyniki ich portali, następnie przeanalizowaliśmy blisko 500 należących do nich profili w mediach społecznościowych i ich kanały na YouTube. Tak powstał Wirtualny Wskaźnik Wpływu (WWW)” https://www.wirtualnemedia.pl/kto-z-wydawcow-naprawde-rzadzi-w-internecie-dzis-premiera-naszego-wirtualnego-wskaznika-wplywu,7210743109888992a

2. Czego dowiedzieliśmy się po dokładnej analizie 100 polskich mediów? 15 wniosków https://www.wirtualnemedia.pl/czego-dowiedzielismy-sie-po-dokladnej-analizie-100-polskich-mediow-15-wnioskow,7211133591698368a

3. Raport: w Polsce zaufanie do sztucznej inteligencji mniejsze niż średnio na świecie https://szmer.info/post/10206269

4. Zbliża się jesień linuksowa https://jesien.org/2025/

5. Ministerstwo Cyfryzacji: w związku z unijną inicjatywą na rzecz suwerenności cyfrowej (STEP – Strategic Technologies for Europe Platform) “NCBR prowadzi cztery nabory STEP, z łącznym budżetem 600 mln zł” https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/technologie-krytyczne-dla-polski-i-unii-europejskiej-program-step-na-rzecz-strategicznych-innowacji

6. Przejęli mu konto, ale pomoc techniczna Google nie chce mu pomóc https://niebezpiecznik.pl/post/przejete-konto-google-gmail-jak-odzyskac-pomoc-suport-kontakt/

7. „48 Hours Challenge” to mit? FB Justyny Sucheckiej (linkujące do treści za paywallem)... https://www.facebook.com/justynasucheckamedia/posts/pfbid0xxq4hV7329K2it9HzCR1eFSXb5LwNWRdgaPTuQUWtVvGLzG1dSVDfbV4HUHWyrqrl

8. ...i tekst Instytutu Monitoringu Mediów, już bez paywalla https://www.imm.com.pl/baza-wiedzy/aktualnosci/48-hours-challenge-jak-media-rozpowszechnily-na-nowo-niebezpieczny-internetowy-trend/

9. Przedstawiciele polskiego sektora kryptoaktywów zaapelowali do prezydenta Karola Nawrockiego o zawetowanie ustawy o rynku kryptowalut https://cyberdefence24.pl/biznes-i-finanse/ustawa-o-rynku-kryptowalut-budzi-sprzeciw-branzy-zaszkodzi-polskim-firmom

10. Cyberatak prorosyjskich haktywistów na oczyszczalnię ścieków na Podkarpaciu https://cyberdefence24.pl/cyberbezpieczenstwo/atak-prorosyjskiej-grupy-na-oczyszczalnie-sciekow-na-podkarpaciu

11. Ziobro: to nie ja zakupiłem Pegasusa https://www.rp.pl/polityka/art43193341-zbigniew-ziobro-pegasus-nie-zostal-kupiony-przez-fundusz-sprawiedliwosci

12. Jednemu z twórców Podcastu Wojenne Historie Norbertowi Bączykowi skradziono głos, który wykorzystano przy użyciu sztucznej inteligencji do tworzenia kanału youtubowego https://www.wirtualnemedia.pl/norbert-baczyk-podcast-wojenne-historie-kradziez-sztuczna-inteligencja-youtube,7211134883077088a

Sekcja ogólna

1. Jeden Palantir, by wszystkimi rządzić. Tolkien, CIA i europejska suwerenność: czy Europa powinna uzależniać się od korporacji powiązanej z amerykańskim wywiadem? (mój tekst) https://writefreely.pl/didleth/h1jeden-palantir-by-wszystkimi-rzadzic-h1

2. Media społecznościowe od 16 r. ż.? Europosłowie chcą zaostrzenia przepisów (de) https://netzpolitik.org/2025/social-media-ab-16-eu-abgeordnete-fordern-strengere-regeln-fuer-jugendschutz/

3. Spada ruch na Wikipedii. Ludzie wybierają podsumowania wygenerowane przez AI (en) https://techcrunch.com/2025/10/18/wikipedia-says-traffic-is-falling-due-to-ai-search-summaries-and-social-video/

4. Musimy porozmawiać o uzależnieniu od AI (Filip Konopczyński) https://krytykapolityczna.pl/swiat/ludzie-firmy-panstwa-uzaleznienie-od-ai/

5. Rzadko kiedy cieszę się, gdy jakaś korporacja technologiczna wygrywa w sądzie, ale tutaj imo serio jest powód do radości: NSO Group (to ci od Pegasusa...) nie będzie mogło wykorzystywać WhatsAppa do atakowania użytkowników (en) https://techcrunch.com/2025/10/18/spyware-maker-nso-group-blocked-from-whatsapp/

6. Meta AI będzie sugerować zmiany w zdjęciach z galerii użytkowników – także tych, które nie zostały jeszcze udostępnione (en) https://techcrunch.com/2025/10/17/facebooks-ai-can-now-suggest-edits-to-the-photos-still-on-your-phone/

7. Chiny twierdzą, że mają dowód na cyberatak ze strony USA (en) https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-10-19/china-says-it-found-evidence-of-us-cyber-attack-on-state-agency

8. Demokracja niedoinformowana, czyli jak miliarderzy przechwycili debatę publiczną” – link dzięki mastodonowi M0biego i BS Grzegorza Wapińskiego https://markiewka.substack.com/p/demokracja-niedoinformowana-czyli

9. “Europa nie obroni demokracji, działając na amerykańskich serwerach” https://mastodon.com.pl/@m0bi/115396656965168771

10. Generując postacie historyczne Open AI testuje, na ile może sobie pozwolić, “wskrzeszając” zmarłych (en) https://www.theguardian.com/technology/2025/oct/17/openai-sora-ai-videos-deepfake

11. W jaki sposób AI pogłębia podziały na świecie? (podcast Nauka. To lubię) https://www.youtube.com/watch?v=mTFzUEUP5NI

12. “Nie rząd, nie politycy”. To big techy rządzą światem (podcast Didaskalia z Sylwią Czubkowską) https://www.youtube.com/watch?v=xiMNtDlBBGA

13. “Reporterzy bez Granic (RSF) otworzyli swoje pierwsze biuro w Europie Środkowo-Wschodniej, zlokalizowane w Pradze. Nowe centrum ma na celu wzmocnienie ochrony wolności prasy w krajach takich jak Polska, Węgry i państwa bałkańskie.” https://www.wirtualnemedia.pl/nowe-biuro-reporterow-bez-granic-ma-wspierac-polske,7211147299580864a

14. AI w edukacji obywatelskiej: nauczyciele planują lekcje za pomocą chatbotów – zajęcia są powierzchowne, nie aktywizują uczniów i pomijają grupy marginalizowane (en) https://arstechnica.com/ai/2025/10/teachers-get-an-f-on-ai-generated-lesson-plans/

15. Chińska firma Pony.AI chce wprowadzić taksówki autonomiczne do Europy (en) https://techcrunch.com/2025/10/17/stellantis-teams-up-with-pony-ai-to-develop-robotaxis-in-europe/

16. WhatsApp ograniczy liczbę wiadomości, które można wysłać do nieznanych osób (en) https://techcrunch.com/2025/10/17/whatsapp-will-curb-the-number-of-messages-people-and-businesses-can-send-without-a-response/

17. Organizacje zajmujące się pomocą humanitarną generują biedę i ubóstwo za pomocą AI (en) https://www.theguardian.com/global-development/2025/oct/20/ai-generated-poverty-porn-fake-images-being-used-by-aid-agencies

18. TechPolicy.press: ocena obietnic Instagrama dotyczących ochrony nastolatków https://www.techpolicy.press/evaluating-instagrams-promises-to-protect-teens/

19. Nastolatka pozywa firmę ClothOff, której aplikacja ma pozwalać na generowanie zdjęć dzieci i dorosłych bez ich zgodny. Firma nie przyznaje się do winy https://arstechnica.com/tech-policy/2025/10/teen-haunted-by-fake-nudes-sues-to-kill-nudify-app-block-telegram-bots/

20. Republikanie udostępnili deepfejkowe video, Xtwitter go nie zdjął (en) (btw obserwuje mnie fejkowe konto republikańskiego polityka, zgłaszałam ponad 2 tygodnie temu i też zero reakcji, a konto ma ponad 11 lat ;)) https://techcrunch.com/2025/10/17/senate-republicans-deepfaked-chuck-schumer-and-x-hasnt-taken-it-down/

21. “Aktorzy powinni mieć taką samą kontrolę nad danymi zebranymi podczas skanowania przez AI, jak nad scenami nagości” (en) https://www.theguardian.com/technology/2025/oct/17/olivia-williams-says-actors-nudity-rider-type-controls-ai-body-scans

22. BigTechy pozywają Teksas w związku z prawem dot. weryfikacji wieku (en) https://arstechnica.com/tech-policy/2025/10/big-tech-sues-texas-says-age-verification-law-is-broad-censorship-regime/

23. Od kapitalizmu inwigilacji do kapitalizmu niebieskiej pigułki (en). Link dzięki BS Grzegorza Wapińskiego https://www.socialeurope.eu/from-surveillance-to-sedation-the-rise-of-blue-pill-capitalism

24. Biały Dom jest jednym z najczęściej blokowanych kont na BlueSky (en) https://techcrunch.com/2025/10/19/the-white-house-is-already-one-of-the-most-blocked-accounts-on-bluesky/

#prasówka #cyfryzacja

Jeden Palantir, by wszystkimi rządzić

Tolkien, CIA i europejska suwerenność: czy Europa powinna uzależniać się od korporacji powiązanej z amerykańskim wywiadem?

fot. CC-BY-SA 2.0 Cory Doctorow za pośrednictwem netzpolitik.org

“Cień [...] może tylko przedrzeźniać, nie stwarzać” – powiedział J.R.R. Tolkien ustami Froda Bagginsa, nie wiedząc wtedy jeszcze, że wiele lat później jego twórczość zostanie instrumentalnie wykorzystana przez twórców amerykańskiej korporacji, specjalizującej się w zastosowaniach AI do celów wojskowych.

Przeciętnemu człowiekowi spoza bańki technologicznej Palantir nie kojarzy się z big techami, a właśnie z uniwersum Władcy Pierścieni. O ile o Marku Zuckerbergu czy Elonie Musku słyszał już chyba każdy, za sprawą Facebooka, Instagrama, Xtwittera i omawianych w mediach kontrowersji, o tyle Peter Thiel i Alex Karp pozostają raczej w cieniu zainteresowania polskiej opinii publicznej.

Założone przez nich w 2003 roku Palantir Technologies nie prowadzi popularnych platform społecznościowych, z których korzystają zwykli zjadacze chleba. Oferuje usługi dla dużych graczy z sektora państwowego i prywatnego. Z usług firmy korzystają m. in. linie lotnicze Airbus, producent sprzętu Fujitsu czy NHS – brytyjska służba zdrowia. Korporacja znana jest z 4 podstawowych usług. Platforma Apollo ułatwia wdrażanie oprogramowania i łączenie ze sobą różnych danych. AIP służy do “integrowania sztucznej inteligencji z procesem podejmowania decyzji”. “Bazujący na ontologii” Foundry umożliwia łączenie i analizę danych w czasie rzeczywistym. Gotham natomiast reklamowany jest hasłem “przewaga bojowa oparta na AI”, jako system do namierzania celów, podejmowania decyzji, “koordynacji siły bojowej” i ogólnie “wspierania żołnierzy na polu walki”. Stosuje go m. in....niemiecka policja.

Firma na swoich stronach przedstawia się w samych superlatywach. Jej rozwiązania mają znacznie ułatwiać i przyspieszać pracę, być konkurencyjne, dbać o prywatność (“nie są brokerem danych”, ale prześwietlenie ich bloga wtyczką Rentgen informuje o wysyłaniu danych do medium.com i google.com...) i zapewniać bezpieczeństwo. Twórcy twierdzą, że stworzyli Palantira, aby “wspierać Zachód”. Wykorzystując Tolkiena mieli nawet określać swoją pracę jako “ratowanie Shire”.

"Ratowanie Shire" przy pomocy CIA

Czy sam Tolkien pobłogosławiłby pomysłowi, by jego twórczość reklamowała amerykańską korporację technologiczną? Śmiem wątpić. Zwłaszcza, że za przedsiębiorstwem “ratującym Shire” stoją nie tylko Peter Thiel i Alex Karp. Chociaż firma deklaruje, że nie angażuje się w inwigilację i szpiegostwo, to jej powiązania z CIA nie są żadną tajemnicą. In-Q-Tel, firma inwestująca w technologie dla amerykańskich służb wywiadowczych, włożyła w Palantir Technologies 2 mln dolarów. Sam Karp podkreślał, że docelowym klientem firmy była właśnie amerykańska agencja wywiadowcza, a współpraca między inżynierami CIA i Palantira pozwoliła udoskonalić produkty korporacji.

To jednak nie jedyne kontrowersje. Firma była powiązana z kampanią przeciwko dziennikarzowi Glennowi Greenwaldowi czy aferą Cambridge Analytica. W USA od lat głośno mówi się o o jej współpracy z amerykańskimi służbami imigracyjnymi. Jeden z najnowszych sukcesów firmy to kontrakt na 30 mln dolarów, w związku z którym Palantir stworzy dla rządu platformę ułatwiającą identyfikację i deportację imigrantów. Krytykuje się też współpracę korporacji z izraelskim wojskiem czy samego Petera Thiela, znanego z konserwatywnych poglądów i poparcia dla Donalda Trumpa.

Na europejskim gruncie

Z naszego punktu widzenia ważniejsza jest jednak rola, jaką Palantir odgrywa w Europie, w której zadomowił się już na dobre. Na problem zwracały uwagę m. in. Euroactiv czy Heise.

Już od 2013 roku firma próbuje przekonać Europejczyków do korzystania z ich usług. Służbom specjalnyn i policyjnym oferuje swój system do analityki śledczej, Gotham, który, napełniony raportami policyjnymi, rejestrami karnymi czy protokołami z przesłuchań świadków, ma pomóc w wyszukiwaniu przestępców. Na ofertę przedsiębiorstwa zgodziły się już Europol, duńska i norweska policja, kilka niemieckich landów, a także siły wywiadowcze Francji, W. Brytanii, Danii i Niderlandów.

Prawdziwe żniwa dla firmy zajmującej się Big Data przyniosła jednak pandemia COVID19. Politycy szukali rozwiązania, które pomogłoby im w zarządzaniu sytuacją kryzysową, a firma Thiela wykorzystała sytuację. Zaoferowała swoje usługi, kusząc europejskie rządy darmowymi lub tanimi wersjami swoich produktów, niczym tolkienowska “szklana kula” przyciągająca swoją tajemniczą siłą ciekawskiego hobbita.

Francji, Niemcom, Austrii i Szwajcarii zaproponowano oprogramowanie Gotham, innym państwo – platformę Foundry. Nie wszystkie rządy się ugięły, ale niektóre – tak.

Grecja, Niderlandy i W. Brytania postawiły na współpracę z korporacją. W zamian za udostępnienie jej danych dot. zdrowia obywateli otrzymali narzędzie do sprawnego zarządzania epidemią, które pozwoliło skrócić kolejki, monitorować na bieżąco obłożenie przychodni czy szpitali i decydować, gdzie najbardziej przyda się specjalistyczny sprzęt.

NHS – brytyjska służba zdrowia była tak zadowolona z pomocy firmy Thiela, że – mimo kontrowersji – zdecydowała się na kontynuowanie współpracy już po zakończeniu pandemii. W 2023 roku podpisała z korporacją siedmioletni kontrakt o wartości 330 milionów funtów.

Wielka Brytania stawia na rozwiązania przedsiębiorstwa nie tylko w kwestiach dotyczących zdrowia – miesiąc temu umowę z firmą podpisało tamtejsze Ministerstwo Obrony.

Palantirowi zaufał także watykański szpital, duński wywiad czy polska administracja. W 2022 roku, po wybuchu pełnoskalowej wojny w Ukrainie, polski rząd skorzystał z usług firmy, tworząc platformę do szukania pracy przez ukraińskich uchodźców. Ostatnio głośno jest o kolejnych już niemieckich landach, które wprowadzają oprogramowanie Gotham do wyposażenia swojej policji.

Gdzie leży problem?

Udostępnianie danych zachodnim korporacjom to dla Europejczyków chleb powszedni. Indywidualni użytkownicy bezrefleksyjnie opowiadają o sobie w socialmediach (a dziś dzielą się swoją prywatnością z chatbotami), a instytucje masowo korzystają z produktów Microsoftu. Korporacje mają środki na lobbing, a użytkownicy przyzwyczaili się już do ich wszechobecności – korzystanie z korporacyjnego i znanego softu jawi się jako po prostu wygodne.

Trudno się więc dziwić, że w sytuacji, w której chodzi nie tylko o wygodę, ale bezpieczeństwo i społeczną panikę, emocje biorą górę i europejscy politycy sięgają po rozwiązania “od sojuszników” równie bezrefleksyjnie, jak Pippin spogląda w Palantir we Władcy Pierścieni.

Tymczasem ryzyk i niebezpieczeństw związanych z firmą Thiela jest tyle, że trudno je wszystkie wymienić.

Nie potrzeba dogłębnej analizy, aby stwierdzić, że udostępnianie danych brytyjskich pacjentów czy ukraińskich uchodźców współfinansowanej przez CIA firmie, prowadzonej przez jawnego zwolennika Donalda Trumpa, jest, delikatnie mówiąc, kontrowersyjnym pomysłem.

Nawet pomijając aspekt powiązań z obcym wywiadem, idea, aby łączyć w jednych rękach kwestię opieki nad chorymi cywilami, przesłuchiwania świadków i sprawców przestępstw oraz zabijanie wrogów na polu bitwy budzi niepokój.

Dokładniejsza analiza zwraca uwagę na więcej szczegółów. Jak słusznie zwróciła uwagę Constanze Kurz w swoim artykule, amerykańska ustawa CLOUD Act z 2018 roku zezwala organom USA za pośrednictwem amerykańskich firm na dostęp do danych– także tych przechowywanych poza jurysdykcją Stanów Zjednoczonych. Innymi słowy: przechowywanie akt medycznych czy policyjnych na serwerach znajdujących się fizycznie w Europie w żaden sposób nie chroni ich przed dostępem obcych służb.

Władze USA i poszczególnych krajów europejskich współpracują ze sobą na mocy oddzielnych przepisów. Zdarza się, że poproszone przez kolegów z za granicy europejskie służby udostępnią dane Europejczyków – wymaga to jednak stosownych procedur i odpowiedniej argumentacji. Mówiąc wprost: europejskie państwo będzie nieraz (słusznie!) bronić swojego obywatela przed zakusami obcych władz, zwłaszcza wiedząc, że ingerencja ma charakter polityczny. CLOUD Act pozwala Amerykanom obejść międzynarodowe umowy i za jego pomocą uzyskać informacje, których w innym wypadku europejskie organy by im nie udzieliły. Palantir może umożliwić obcym służbom wgląd w intymne szczegóły życia nieświadomych tego faktu Europejczyków.

Nietrudno wyobrazić sobie sytuację, w której w niepowołane ręce wpada wiadomość o “wstydliwej” chorobie dziennikarza, który krytykował prezydenta Trumpa, tudzież o aborcji dokonanej przez żonę konserwatywnego polityka, który miał akurat prowadzić negocjacje ze stroną amerykańską.

Katarzyna Szymielewicz w swoim artykule“Dlaczego cyfrowa suwerenność nie jest taka prosta? O problemach z platformami z USA” słusznie zwraca uwagę, że amerykańskich firm technologicznych, lojalnych wobec swojego rządu, nie można w Europie traktować jako godnych zaufania dostawców infrastruktury krytycznej. Dobry przykład to problemy Bundeswehry z oprogramowaniem CISCO, o których pisałamw zeszłym roku.

Z polskiego podwórka pamiętamy wymianę tweetów między Elonem Muskiem a Radosławem Sikorskim w kwestii Starlinków, opłacanych przez polski rząd. Dzięki tej sprawie nawet przeciętni ludzie, nastawieni dotąd bezkrytycznie wobec amerykańskich korporacji, mogli zdać sobie sprawę, jak niebezpieczne może być uzależnienie państwa od zagranicznych dostawców, czyli czasem kaprysów jednego wpływowego człowieka. Szefowie koncernów z USA są lojalni przede wszystkim wobec własnych polityków, a nie europejskich klientów.

Już same bliskie powiązania Petera Thiela z Donaldem Trumpem są dla wielu Europejczyków wystarczającym powodem, by interesów z Palantirem nie prowadzić. Obecności firmy w Europie sprzeciwiają się też obrońcy praw podstawowych czy prywatności.

Specjaliści zajmujący się ochroną danych od lat wskazują, że współpraca z Palantirem może potencjalnie naruszać RODO i uderzać w prywatność obywateli. Europejski Inspektor Ochrony Danych już w 2018 i 2019 roku zwracał uwagę na specyficzną strukturę Gothama, uniemożliwiającą określenie, w jaki sposób wprowadzono dane. W praktyce groziło to ryzykiem przetwarzania danych ofiar i sprawców przestępstw w ten sam sposób. Ostatnio berlińska inspektor ds. ochrony danych, Meike Kamp, podkreślała niezgodność stosowanych rozwiązań z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego.

Także poza UE, w Wielkiej Brytanii, współpraca z firmą spotkała się z oporem. Sprzeciw budzi nie tylko kwestia ochrony danych i prywatności. Społeczna kampania “No Palantir in our NHS” porusza mniej uchwytny w przepisach, ale ważny dla przeciętnego obywatela problem zaufania do służby zdrowia. Pacjent, rozmawiając o swoich problemach z lekarzem czy pielęgniarką, woli mieć pewność, że powierzone informacje pozostaną w zaufanych rękach i nie zostaną powierzone podejrzanej firmie.

Obawy budził już sam proces zawierania i podpisywania umów – daleki od demokratycznych standardów. W 2020 r., gdy rząd brytyjski zdecydował się powierzyć Covid-19 Data Store Palantirowi i innym amerykańskim korporacjom, miał to zrobić bez przeprowadzenia przetargu czy konkursu.

Dziennikarze Guardiana zwrócili uwagę, że w 2019 roku, gdy delegacja unijna udała się do Waszyngtonu, spotkała się z amerykańskimi władzami i z tylko jedną amerykańską firmą – Palantirem. Ze spotkania Ursuli von der Leyen i Alexa Karpa nie sporządzono notatki.

Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób otrzymało mail od swojego amerykańskiego odpowiednika, CDC, w którym europejskiej instytucji reklamowano firmę Palantir.

W Grecji zwlekano z poinformowaniem opinii publicznej 9 miesięcy. Umowa greckiego rządu z Palantirem nie została zarejestrowana w systemie. Jak zauważył Eleftherios Chelioudakis, prawnik i obrońca praw cyfrowych, z pierwotnego dokumentu usunięto wymóg pseudonimizacji, dając tym samym amerykańskiej firmie dostęp do danych wrażliwych, bez należytej oceny ryzyka.

Brytyjskie instytucje także nie spieszyły się z poinformowaniem społeczeństwa – zrobiły to dopiero w obliczu groźby pozwu sądowego ze strony obrońców danych.

Niemiecka policja stosowała Gotham bez stosownej podstawy prawnej.

Organizacja Gesellschaft für Freiheitsrechte (GFF), broniąca praw podstawowych, złożyła skargi do sądu konstytucyjnego, w związku z “analizowaniem przez policję ogromnej ilości danych osób niepowiązanych z przestępstwami”. Sprawy dotyczą Bawarii i Nadrenii Północnej-WestfaliiWcześniej sąd sprzeciwiał się już automatycznej analizie danych, w związku z działaniami policji w Hesji czy Hamburgu.

Constanze Kurz w swoim artykule dla netzpolitik.org zwraca uwagę na szerszy kontekst. Problem stanowi nie tylko Palantir, ale sama idea i bizes Big Data. Pomysł, by tworzyć tak duże i dokładne bazy danych, by łączyć je na taką skalę, by umożliwić gromadzenie i analizę informacji z wielu różnych zbiorów czy wyśledzenie drobiazgowych powiązań bez wiedzy samych zainteresowanych, budzi wiele etycznych i prawnych wątpliwości. Policyjny system może uderzyć szczególnie w osoby z grup marginalizowanych, ale także w osoby, których praca wiąże się z zachowaniem tajemnicy zawodowej. W praktyce policyjnej analizie mogą zostać poddane rozmowy lekarzy z ich pacjentami, prawników z ich klientami czy dziennikarzy z ich źródłami.

Idea, aby za pomocą jednej bazy znaleźć dowolnego przestępcę wydaje się kusząca. Chyba większość osób zna, jeśli nie z autopsji, to przynajmniej ze słyszenia, sytuację, w której ktoś padł ofiarą oszustwa, pobicia czy kradzieży, a sprawcy nie wykryto. Nie mówimy jednak o monitorowaniu wyłącznie przestępców. Do systemu Palantira ofiary przestępstw trafiałyby na równi z przestępcami. A to rodzi pytanie, ja wiele władza powinna o nas wiedzieć i jak może te informacje wykorzystać. Czy świadek przestępstwa lub wypadku będzie mógł się zgłosić na policję bez obaw, że policja od razu weźmie pod lupę jego wpisy w mediach społecznościowych czy przejście na czerwonym świetle? Czy ktoś zalegający z mandatem za przekroczoną prędkość odważy się zgłosić przemoc domową u sąsiadów?

Każda władza chętnie wykorzysta społeczny strach, by nadać sobie więcej uprawnień do kontroli nad obywatelami – ale żadna tej kontroli nie odda, gdy emocje społeczne opadną.

Przeciwnicy obecności Palantira w Europie zwracają też uwagę na kolejne problemy. Oprogramowanie firmy jest drogie i zamknięte – przez co trudniej je dostosować do rodzimych systemów. W praktyce Europie grozi długofalowe i kosztowne uzależnienie od komercyjnej zagranicznej firmy, której biznesowe i polityczne cele i działania pozostają niepewne, a w przyszłości mogą się jeszcze bardziej przesunąć na niekorzyść Starego Kontynentu.

Środki zainwestowane w Palantir Technologies można by przeznaczyć na budowanie własnych rozwiązań, zwłaszcza, że – jak wynika z dziennikarskiego śledztwa – rozwiązania firmy nie spełniają pokładanych w nich nadziei. Dokumenty Europolu wskazują na opóźnienia, problemy z wydajnością czy wizualizacją dużych zbiorów danych. Europol miał nawet rozważać pozwanie Palantira.

Tym bardziej dziwi więc opór, z jakim czy to brytyjska służba zdrowia, czy niemiecka policja upierają się przy oprogramowaniu amerykańskiej korporacji. Pod tym względem przypomina ono nie elfickie kamienie do odczytywania umysłu, a raczej bardziej znany artefakt z uniwersum Tolkiena – Jedyny Pierścień, który wielu próbowało wykorzystać w “słusznych” celach, ignorując zagrożenia, jakie się z tym wiązały.

... Spodobał Ci się ten tekst? Możesz mi postawić kawę: https://buycoffee.to/didleth

Chcesz go przedrukować lub wykorzystać w inny sposób? Napisz: joanna@cisowska.com

Cytaty z Władcy Pierścieni w tłumaczeniu Marii Skibniewskiej (J. R. R. Tolkien, Władca Pierścieni, Warszawa 2000). Źródła internetowe podlinkowano bezpośrednio w tekście.

#Palantir #bigdata #suwerenność #Europa #USA #Gotham #Foundry #Tolkien #policja #zdrowie #ePanstwo

To, co próbują robić kaznodzieje Fediwersum i samohostingu to przekonywanie wszystkich, że wszystkie problemy współczesnego internetu są związane z korpomediami i korpoplatformami, a to nieprawda. Cześć, nie wszystkie. Wiele z nich jest związane ze sposobem, w jaki ludzie obcują z technologią, jak komunikują się w przestrzeni “wirtualnej”. Technologia, nigdy nie jest neutralna. Wpływa na relacje społeczne. Jeżeli jest stosowana masowo: zmienia społeczeństwo.

To pierwszy wprowadzający wpis, a zdarzenia w nim się dziejące miały miejsce w 2021 roku, teraz jak dobrze widzę, mamy 2025 rok, zatem coś jeszcze będę miał do powiedzenia.

Przewodnik po alternatywnym internecie zmienia miejsce zamieszkania: https://writefreely.pl/przewodnik.

Od teraz wszystkie nowe treści będą się pojawiały tam. Osoby subskrybujące przez RSS lub fediverse powinny zaktualizować swoje kanały.

Obecną stronę pod https://writefreely.pl/anedroid pozostawiam na swoim miejscu, żeby nie psuć linków.

Naprawdę sporo osób ma z tym problem. Te pojęcia się mieszają i rozmywają. Korzystają z nowoczesnych technologii nie wiedząc jednocześnie, co leży u ich podstaw. Nie są wprawdzie specjalistami od IT, aby mieli tak naprawdę dobrze wszystko rozumieć, ale... czy to na pewno bezpieczne? Jakie możliwości nam umykają z powodu naszej ignorancji?

Zatem, po kolei omówmy sobie te trudne pojęcia. Polecam przeczytać całość, nawet jeśli nie wszystko będzie dla was zrozumiałe, aby w waszych głowach powstało ogólne rozróżnienie, co jest do czego.

Komputer

Komputery stacjonarne (PC), laptopy, notebooki – to zazwyczaj mamy na myśli, mówiąc „komputer”. To tzw. komputery ogólnego przeznaczenia – można ich używać do czytania, pisania, projektowania, oglądania zdjęć i filmów, grania w gry, i nie tylko.

Słowo „komputer” znaczy tyle, co „maszyna przetwarzająca dane” (ang. compute – obliczać). Tak więc komputerem jest również kalkulator, aparat cyfrowy, bankomat czy nawet drukarka. Każde na swój sposób przetwarza dane. Jakie to są dane – to już zależy od urządzenia i zadania jakie wykonuje.

Sieć komputerowa

Najogólniej z siecią mamy do czynienia wówczas, gdy jakieś obiekty łączy się ze sobą w pewną całość. Połącz miasta, a otrzymasz sieć dróg. Połącz elektrownie, transformatory i gospodarstwa domowe, a otrzymasz sieć energetyczną. Połącz zbiorniki, rury i pompy, a otrzymasz sieć wodo- lub gazociągową. Połącz komputery, a otrzymasz sieć komputerową.

Po co łączyć komputery? By mogły się komunikować i być bardziej użyteczne jako całość – czasem jak maszyny w fabryce tworzące zwarty system, a czasem jak sieć dróg ułatwiająca przemieszczanie się ludzi i towarów lub – w przypadku komputerów – sieć zwiększająca dostępność danych przez ułatwienie ich przepływu (żeby nie latać z pendrivem w tę i z powrotem!).

Komputery można łączyć na różne sposoby: USB, Bluetooth, Wi-Fi, Ethernet (kabel sieciowy), światłowód, itd. Ważne, by nie tylko istniało fizyczne połączenie, ale by urządzenia po obu stronach:

1. porozumiewały się „tym samym językiem”,
2. miały „o czym gadać”.

Bez tego komunikacja nie nastąpi – albo dlatego, że brakuje zrozumienia (kompatybilności), albo w ogóle nie ma sensu. Dlatego na potrzeby sieci (i nie tylko sieci) wymyślono różne uniwersalne formaty danych. Wiele z nich znają nawet niezbyt „techniczne” osoby: JPEG – format grafiki, MP3 – format zapisu dźwięku, PDF – dokumenty cyfrowe, itd. W świecie komputerów funkcjonuje też wiele formatów, które niekoniecznie musimy kojarzyć, bo nie mamy z nimi tak bezpośredniej styczności; a jednak są one wykorzystywane praktycznie wszędzie.

Należy tu poczynić rozróżnienie między formatem a protokołem. Formaty opisują dane. Protokoły opisują komunikację. Formaty są jak dokumenty w urzędzie: mają różne rubryki o określonym przeznaczeniu i jako całość niosą za sobą jakąś informację. Protokoły są jak procedury: mówią nam, jak załatwić sprawę, a urzędnikom, co powinni zrobić w odpowiedzi na dostarczony wniosek.

I tak naprawdę trudno o bardziej konkretny opis sieci komputerowej, skoro zasady i cel komunikacji mogą być tak różne. W szczególności nie każda sieć musi mieć adresy IP, routery i switche, choć gdy informatyk powie „sieć”, taką właśnie sieć zazwyczaj ma na myśli. Dlaczego? Bo gdy maszyny mają jeden standardowy sposób komunikacji, wszystkim łatwiej się żyje.

Internet

Dosłownie znaczy „międzysieć” lub „sieć sieci”. Internet jest siecią komputerową o zasięgu ogólnoświatowym, złożoną z mniejszych sieci. Na jej szkielet składają się połączenia międzykontynentalne, dalej rozdziela się na coraz mniejsze: międzypaństwowe, krajowe, czasem miejskie, a w końcu domowe lub instytucjonalne (dla firm, organizacji, itp.).

I teraz uwaga: urządzenia w internecie mogą wymieniać dowolne dane i w dowolnym celu. Strony WWW, wyszukiwarki, e-mail, komunikatory, wideorozmowy, media społecznościowe czy usługi chmurowe nie są internetem – są to różne zastosowania internetu do określonych celów. W przyszłości mogą powstać (i powstają już teraz) nowe zastosowania i nie będzie to nowy internet. Pamiętajmy, że internet to globalna sieć ogólnego przeznaczenia.

Zapominając na chwilę o tych wszystkich zastosowaniach, między urządzeniami końcowymi – czyli komputerami z których korzystamy – jest wielu pośredników, począwszy od domowych routerów, przez dostawców internetu (PLAY, Orange, T-Mobile), a skończywszy na szkielecie sieci spinającym całość. Jak sprawić, by komunikat dotarł odpowiednią trasą z punktu A do punktu B? Tym właśnie zajmuje się internet.

Oczywiście inaczej niż w przypadku dróg, zera i jedynki nie posiadają mapy ani GPS-a. Nie wchodząc zanadto w szczegóły techniczne: wszystkie urządzenia na które składa się internet mają wspólny język – protokół IP (Internet Protocol). O IP można myśleć jak o kopercie – na zewnątrz musi być poprawnie zaadresowana, ale interpretacja jej zawartości należy już do odbiorcy.

Wi-Fi

Wielu ludzi utożsamia Wi-Fi z internetem. Często w sklepach, restauracjach czy na lotniskach można napotkać naklejki czy kartki mówiące o „darmowym Wi-Fi”. W takim miejscu można swobodnie korzystać z internetu, a opłaty za transfer ponosimy nie my, lecz właściciel.

Tymczasem założenie, jakoby Wi-Fi zawsze miało się równać dostępowi do internetu, jest nieprawdziwe. Możecie się o tym sami przekonać, włączając w smartfonie tryb samolotowy i jednocześnie hotspot Wi-Fi. Czy inne urządzenia mogą się połączyć? Tak. Czy będą miały dostęp do internetu? Nie.

Jaki z tego pożytek, zapytacie? Otwierając hotspot Wi-Fi, tworzymy sieć bardzo przypominającą internet, ale o wiele, wiele mniejszą. Bardzo łatwo w niej uruchomić serwer np. WWW, a z niego udostępniać jakieś pliki (nawet smartfon może to zrobić!). Można grać w niektóre gry sieciowe. Czasem aplikacje potrafią same odkryć swoją obecność, innym razem konieczne będzie przepisanie adresu IP lub zeskanowanie kodu QR.

Wyłączywszy Wi-Fi z dostępu do internetu, odkryliśmy bezpośrednią komunikację. Pozostaje ona dla nas dostępna niezależnie czy internet jest, czy go nie ma. Następnym razem zamiast wysyłać duży plik na chmurę albo e-mailem, których serwery znajdują się nawet za granicą, użyjmy Wi-Fi. Będzie szybciej – bo jedynym pośrednikiem jest router – i zaoszczędzimy na transmisji danych, bo dane nie docierają do dostawcy internetu. Nawiasem mówiąc, Wi-Fi jest kilkunasto- lub nawet kilkudziesięciokrotnie szybsze od Bluetooth.

Zainspirowałem was? Jeśli chcecie spróbować, poszukajcie aplikacji typu „serwer HTTP”. Jest tego mnóstwo.

Połączenia kablowe i światłowodowe są jeszcze szybsze, i pozwalają na dokładnie to samo.

WWW (web)

WWW (World Wide Web), czyli strony internetowe, to jedno z zastosowań internetu, choć nie jest z internetem nierozerwalnie związane. Celem WWW jest stworzenie zdecentralizowanego systemu informacyjnego. Składa się z dwóch części:

1. Format HTML (HyperText Markup Language) – opisuje treść strony, którą można wyświetlić na ekranie. Spełnia podobną rolę co PDF, ale jego możliwości sięgają znacznie dalej.
2. Protokół HTTP (HyperText Transfer Protocol) – zajmuje się dostarczeniem strony z serwera do przeglądarki.

Na stronę składają się pliki HTML + opcjonalne zasoby typu obrazki, style, czcionki, itp. Taką stronę można stworzyć samodzielnie i otworzyć w przeglądarce, i do żadnej z tych rzeczy nie jest potrzebny internet. Możecie się o tym przekonać, tworząc dokument tekstowy w programie typu *Office (LibreOffice, Open Office, OnlyOffice, Microsoft Word, itp.) i zapisując jako plik HTML. Gdy potem otworzycie ten plik, odpali się przeglądarka z waszą stroną, nawet gdy internet będzie wyłączony.

Strony WWW zwykle nie składają się z tylko jednego pliku HTML, lecz z wielu. Każdy taki plik to jakby oddzielny „ekran” czy też widok w przeglądarce, i sam również bywa nazywany „stroną”, co może być mylące. Czy mówiąc „strona” mamy na myśli stronę jako całość, a może tylko pojedynczą „stronę”?

Przeglądarka WWW

Przeglądarka to aplikacja do otwierania stron – czy to z serwera przez HTTP, czy też z lokalnego pliku. Praktycznie w każdym systemie operacyjnym jest jakaś przeglądarka. Do najpopularniejszych należą: Firefox, Chrome, Safari, Opera, Brave, Vivaldi.

Za każdym razem gdy otwieramy jakąś stronę (za wyjątkiem plików na naszym komputerze), nasza przeglądarka kontaktuje się z odpowiednim serwerem wysyłając mu link, a serwer odsyła przeglądarce żądany plik lub informację o błędzie (np. 404 – nie ma takiej strony). Jeśli w pliku znajdują się odniesienia do zasobów zewnętrznych, np. obrazków, przeglądarka powtarza czynność, tym razem dla tych obrazków, aby je załadować i wyświetlić.

Czasami serwery są zaprogramowane tak, by zamiast odsyłać gotowy plik, wygenerować go „w locie” posługując się szablonami, w które wklejają dane. Taka odpowiedź może być za każdym razem inna, może też wiązać się z zapisem informacji w bazie danych, kontrolą dostępu lub komunikacją z zewnętrzną usługą. Mamy chociażby przykłady forów internetowych albo bankowości elektronicznej. I tego już nie są w stanie zapewnić same pliki HTML. Mówimy, że strona jest dynamiczna.

Link / odnośnik / hiperłącze

W świecie realnym, gdy pisze się jakąś pracę (papierową), jedynym sposobem odniesienia się do innych źródeł jest napisanie o nich („autor X, książka Y, rozdział Z”). Stosuje się przypisy, indeksy i bibliografie, by jak najdokładniej wskazać czytelnikowi ścieżkę do danego materiału. Dociekliwy czytelnik może wówczas udać się do biblioteki, odnaleźć źródło i poszerzyć swoje horyzonty. Ale potrzebuje wiedzieć, w którym miejscu której książki.

W świecie cyfrowym dokładnie to robią linki – odsyłają użytkownika w konkretne miejsce, gdy w nie kliknie. Jedna strona odsyła do drugiej, druga do trzeciej, i tak dalej. Na jednej stronie może być wiele linków. Łączą w całość pojedyncze podstrony, a nawet wykraczają dalej, na inne serwery, spinając je w jedną wielką sieć – stąd World Wide Web. Web oznacza sieć.

Takie łączenie jest możliwe dzięki temu, że strony, pliki i cokolwiek dostępne przez HTTP ma swój unikalny identyfikator – adres URL, potocznie zwany linkiem. Przykład: https://www.w3.org/TR/html4/cover.html – ten URL wskazuje, że zasób znajduje się na serwerze www.w3.org pod ścieżką TR/html4/cover.html.

To także kolejny przykład nazywania rzeczy tak samo, co może wprowadzać zamieszanie, bowiem URL nie zawsze jest po to, by w niego kliknąć, jak sugerowałoby słowo „link”. Na przykład obrazki na stronie są w oddzielnych plikach, czasem nawet na innym serwerze, a w pliku HTML jest tylko odnośnik mówiący przeglądarce gdzie znajdzie obrazek.

I teraz uwaga: WWW nie jest internetem, mimo iż ma zasięg globalny – powiedzieliśmy przecież, że internet jest siecią ogólnego przeznaczenia, a tu mamy bardzo konkretne zastosowanie – od samego początku swojego istnienia WWW miał być systemem połączonych dokumentów rozmieszczonych na różnych serwerach.

Wyszukiwarka

Wielu ludzi ma tendencję do mylenia pojęcia przeglądarki i wyszukiwarki. Czym jest przeglądarka już sobie powiedzieliśmy. Natomiast wyszukiwarka to narzędzie to przeszukiwania, zazwyczaj sieci WWW: jest pole tekstowe, w które wpisujemy kilka wyrazów, naciskamy „enter” i po chwili mamy listę wyników.

Wyszukiwarka jest silniej związana z internetem niż przeglądarka. Przeglądarka sama z siebie nie może nic wyszukać. Dlaczego? Bo nie posiada żadnej wiedzy o stronach. Natomiast wyszukiwarka, nawet gdy nikt nic nie szuka, nieustannie sama odwiedza różne strony i robi spacer po linkach; w ten sposób poznaje nowe strony. Podczas swojej wędrówki zapamiętuje wszystko, co zobaczy i buduje z tego bazę, którą jest w stanie błyskawicznie przeszukać dzięki sprytnemu ułożeniu danych.

Wyszukiwarki są dostępne dla ludzi jako interaktywne strony WWW. Do najpopularniejszych należą: Google, DuckDuckGo, Bing, Qwant, Mojeek. Często to pierwsza strona, jaką odwiedzamy. Niektórzy już zapomnieli o istnieniu domen, zakładek i całkowicie polegają na wyszukiwarce w kwestii dotarcia do serwisów z których korzystają – nawet do bankowości! Nietrudno zgadnąć, co stałoby się, gdyby na górze wyników dla hasła „PKO” pokazały się fałszywe strony wyłudzające dane logowania...

Dlaczego zatem tak powszechnym jest mylenie przeglądarki z wyszukiwarką? Powodów może być kilka.

1. Dla naszej wygody przeglądarki zintegrowały się z wyszukiwarkami, tworząc pasek adresu, który zarazem jest paskiem wyszukiwania: jeśli wkleimy link, otworzy się strona z linku; jeśli wpiszemy frazę niebędącą linkiem, przeglądarka przekieruje nas do wyszukiwarki z już wpisaną frazą.
2. Podobna albo nawet silniejsza integracja ma miejsce w smartfonach: wyszukiwanie można rozpocząć już z ekranu głównego; interfejs przeglądarki jest ukryty lub zminimalizowany.
3. Organizacje lub firmy stojące za wyszukiwarkami czasami tworzą również przeglądarkę i niestety nadają jej tą samą nazwę. Przykłady:
   • Wyszukiwarka Google i przeglądarka Google Chrome.
   • Wyszukiwarka DuckDuckGo i przeglądarka DuckDuckGo.
   • Przeglądarka Brave i wyszukiwarka Brave Search.

Dlatego doświadczenie korzystania z przeglądarki i wyszukiwarki zlewa się.

Google

Google to szczególny przypadek wprowadzania dezorientacji. Niektórzy nawet zaczęli utożsamiać Google z internetem! Po kolei:

1. Google to nazwa wielkiej amerykańskiej korporacji, jednej z największych na świecie.
2. Flagowa usługa firmy Google to wyszukiwarka Google, określana jako „Google”, dostępna pod domeną google.com.
3. Firma Google jest autorem przeglądarki Google Chrome, w której Google jest ustawiony jako domyślna wyszukiwarka.
4. Logowanie do konta Google jest sprzężone z logowaniem w przeglądarce, tzn. jeśli zalogujesz się do konta Google, przeglądarka przechwyci to i włączy się synchronizacja zakładek, historii czy haseł.
5. Firma Google prowadzi rozwój systemu operacyjnego Android (głównie na smartfony). Oficjalna wersja Androida jest mocno sprzężona z usługami Google i przesycona aplikacjami od Google będącymi czymś w rodzaju „portali” do usług Google.
6. W Androidzie jest wbudowana przeglądarka Chrome i aplikacja, która nazywa się „Google”, której można używać do szukania za pomocą wyszukiwarki Google i przeglądania stron WWW bez opuszczania interfejsu aplikacji „Google”.
7. Firma Google płaci organizacjom stojącym za innymi przeglądarkami, aby te ustawiły wyszukiwarkę Google jako domyślną opcję. Nawet Mozilli.

Mam nadzieję, że po tym co przeczytaliście, nie dacie się już nabrać na podobne sztuczki! A przy okazji, Google – w każdym znaczeniu tego słowa – to kiepski wybór. Za każdym razem gdy przesiadacie się na usługi, które was szanują, zyskujecie trochę więcej wolności i prywatności, tak potrzebnych w dzisiejszym świecie. Ja – były fanatyk Google – mam tą przesiadkę za sobą, robiłem ją krok po kroku i gwarantuję wam: warto. Naprawdę warto.

Podsumowanie

• Komputer – urządzenie przetwarzająca dane.
• Format – sposób zapisu danych cyfrowych.
• Protokół – reguły komunikacji między komputerami.
• Sieć komputerowa – komputery połączone razem w celu wymiany danych. Muszą stosować wspólne formaty danych i protokoły oraz mieć jakiś cel komunikowania się – inaczej sieci nie będzie.
• Internet – sieć komputerowa ogólnego przeznaczenia o zasięgu globalnym, złożona z mniejszych sieci, w której wykorzystuje się protokół IP. Ma wiele różnych zastosowań.
• Wi-Fi – rodzaj sieci komputerowej, która może, ale nie musi być używana do połączenia z internetem. Urządzenia w sieci Wi-Fi mogą się ze sobą bezpośrednio komunikować i nie jest do tego potrzebny internet.
• WWW/web – system dokumentów elektronicznych (stron), które są rozmieszczone na różnych serwerach i mogą odnosić się do siebie nawzajem za pomocą linków.
• HTML – format stron WWW. Pliki HTML można otworzyć w przeglądarce WWW i nie jest do tego potrzebny internet.
• HTTP – protokół z którego korzystają przeglądarki WWW aby załadować stronę z serwera. Przeglądarka wysyła do serwera zapytanie z linkiem, a serwer odsyła odpowiedź.
• Przeglądarka WWW – aplikacja do wyświetlania stron WWW i wchodzenia z nimi w interakcję.
• Adres URL – unikalny identyfikator pliku lub strony w sieci WWW (i nie tylko), zwany potocznie linkiem.
• Link – URL, który można kliknąć, by przejść do zasobu, który wskazuje. URL może być ukryty, a zamiast niego wyświetlać się inny tekst lub obrazek. Powinien dać się skopiować.
• Wyszukiwarka – narzędzie do przeszukiwania najczęściej sieci WWW. Budując przeszukiwalną bazę, przechodzi od strony do strony wykorzystując linki. Dla użytkownika wyszukiwarka jest dostępna jako interaktywna strona WWW.
• Google – amerykańska korporacja, autor wyszukiwarki i przeglądarki – obu o tej samej nazwie, oraz wielu usług online, a także systemu Android mocno sprzężonego z usługami Google.

How Applied AI is Reshaping Business Success Beyond Automation

AI, as a transformative force, is reshaping business success beyond automation. It drives intelligent decision-making, predictive analytics, and data-driven strategies. No longer limited to streamlining repetitive tasks, AI now empowers organizations to anticipate market trends, personalize customer experiences, and optimize operations with unprecedented precision.

Businesses can proactively adapt strategies, unlock new revenue streams, and foster innovation by analyzing vast datasets to uncover patterns and insights. In an era where agility and intelligence define success, Applied AI is not just a tool—it is a transformative force that is shaping the future of business. It's not just about what AI can do now, but about the endless possibilities it opens up for the future.

What is applied AI in Business?

Applied AI in business bridges innovative AI research and real-world impact. It involves deploying AI technologies—such as machine learning, natural language processing, and predictive analytics—to solve specific business challenges and drive measurable outcomes.

Unlike theoretical AI, Applied AI is all about practical implementation. It's about enhancing efficiency, improving decision-making, and transforming customer experiences in a way that's tangible and measurable. From automating workflows to enabling intelligent insights, businesses can see the direct impact of Applied AI on their operations, giving them a competitive edge and unlocking new growth opportunities in an increasingly digital world. Applications of Applied AI in Business

1-Customer Service Chatbots:

AI-powered virtual assistants are transforming customer support by providing instant responses to inquiries and resolving common issues automatically. These chatbots use natural language processing (NLP) to understand user intent, ensuring seamless and personalized interactions. Available 24/7, they enhance customer satisfaction while reducing the workload on human agents. Businesses benefit from improved efficiency, faster resolutions, and reduced operational costs.

2-Fraud Detection:

AI-driven fraud detection systems analyze vast amounts of real-time transaction data to identify suspicious activities. Machine learning algorithms detect patterns and anomalies that indicate potential fraud, such as unusual spending behavior or unauthorized access. By proactively flagging risks, businesses can prevent financial losses and protect customer data. This continuous monitoring strengthens security measures and builds consumer trust.

3-Targeted Advertising:

Applied AI revolutionizes digital marketing by delivering highly personalized advertisements based on customer behavior and preferences. AI algorithms analyze browsing history, purchase patterns, and engagement data to create targeted campaigns that resonate with individual users. This ensures businesses reach the right audience at the right time, maximizing ad effectiveness. As a result, companies experience higher conversion rates and improved return on investment (ROI).

4-Supply Chain Optimization:

AI enhances supply chain efficiency by predicting demand, optimizing inventory levels, and reducing operational costs. AI forecasts future demand with high accuracy by analyzing historical sales data, weather patterns, and market trends. Businesses can prevent overstocking or stockouts, ensuring smooth operations and cost savings. This data-driven approach improves logistics, enhances supplier coordination, and strengthens supply chain resilience.

5-E-commerce Recommendations:

AI-driven recommendation engines personalize the online shopping experience by suggesting products tailored to individual customers. These systems analyze past purchases, browsing behavior, and user preferences to display relevant real-time items. By offering personalized recommendations, businesses increase engagement, boost sales, and enhance customer satisfaction. This AI-powered approach creates a seamless and intuitive shopping journey, driving long-term customer loyalty.

Bez sensu tak czas na wstępy marnować. Rozbieg brać, pionki na szachownicy mozolnie rozstawiać. Dziś pierwszy akt to branie widzów za idiotów; uczenie podstaw prawdziwych ekspertów. Kim Superman jest, większość zainteresowanych wie, reszta niech odrobi wcześniej pracę domową i zobaczy inny film, albo Wikipedię przejrzy.

Jeszcze chwilę temu superbohaterów oskarżano o łopatologię. Każda nowa postać w uniwersum oznaczała nowy film według starego schematu. Schemat nie pozwalał się zgubić, nie dawał przestrzeni do namysłu. Najprostszy detal musiał zostać objaśniony.

Superman (2025) to wachnięcie w drugą skrajność – stworzenie pierwszego filmu w serii, który raczej przypomina odcinek serialu z połowy sezonu. Zabieg (rzecz jasna) w kinie znany, ale niemal nieobecny w głównym nurcie. Stąd też obawy niektórych krytyków o biednych widzów, którzy nawet jeśli nadążą za komiksową historią, mogą doświadczyć niepokojącego uczucia niepewności.

Obawa to zdziadziała i klasistowska, bo sprowadza widzów do tępej masy, o którą należy dbać, żeby nie zgubiła się przy pierwszym niekonwencjonalnym ruchu. Z drugiej strony jest to oznaka braku wyczucia konwencji, którymi kierują się internetowe krótkie formy.

Patrząc szerzej, zerwanie z klasycznym pierwszym aktem to nie nowość, a raczej standard w ostatnich latach. Wystarczy wspomnieć obie części Spider-Verse, gdzie każdy z filmów zaczyna się od punktu kulminacyjnego — jakiejś przedakcji — nigdy niewspomnianej później historii. Propp powiedziałby, że kompletnie zbędne to; że to nie służy fabule; że przedstawienie postaci zostaje i tak zdublowane we wprowadzeniu do historii.

Tyle że to nie ma znaczenia.

Nastąpiła nowa logika: stan wojny o uwagę. Film przestał od pierwszych minut komunikować się z przekonanymi, bo gdy posiada się abonament na seanse, czy streaming, początek filmu staje się wersją demonstracyjną. Pierwszy akt to test, próba zdobycia uwagi, w której użyteczność fabularna schodzi na dalszy plan.

Chyba jeszcze nikt nie widzi tego trendu, a może pośpieszyłem się z ich wytknięciem. Jeśli jednak nowa struktura stanie się standardem, a krytycy zaczną o tym pisać, znów dowiemy się o kolejnej śmierci kina i następnym pokoleniu, które do tego doprowadziło.

Why Healthcare Providers Should Outsource Medical Billing in 2025

Aktualizacja Writefreely do v0.16.0

Przepraszam za ostatnie problemy z dostępnością platformy. W zasadzie nie wiem co mogło pójść nie tak. Najpierw nie działał serwer VPS od FTdL, a później konieczny był jeszcze ręczny restart.

Z plusów, zaktualizowałem Yunohost, na którym stoi WriteFreely.pl oraz samą aplikację WriteFreely o wersji v0.16.0. To całkiem spory update, a changelog można przeczytać pod tym linkiem

Podczas pobytu w Helsinkach na gorąco robiłem krótkie notatki – uwagi, spostrzeżenia, skargi i wnioski. Część z nich wrzucam tutaj, w sumie nie wiem po co :D

Kierowcy TIR-ów dzielnie trzymają sznyt połowy lat 90.ych

Nastolatki nie potrzebują kofeiny, by być nabuzowanymi energią

Patrząc na gniazdka w hotelach, pociągach, miejscach publicznych – USB-A jeszcze długo bedzie nam towarzyszyć. Inna sprawa – kto rozsądny podpina swój sprzęt w takich miejscach?

W Helsinkach na ulicach praktycznie nie ma śmietników – a mimo to jest czysto

W Finlandii czuję się jak analfabeta; wokół mnóstwo napisów, które absolutnie nic mi nie mówią. Słowa, które nie przypominają niczego znajomego. I chyba mają target na ilość umlautów w wyrazach

Zamawiam jedzenie w chińskiej restauracji w Helsinkach, Podśmiewam się, że nie umiem jeść pałeczkami i powinienem dostać zwykłe sztućce. Dostajemy zamówienie – tylko ja dostaję łyżkę... XD

Pseudonim Buddy Guy totalnie nie ma sensu (słuchając bluesowej playlisty)

Podstawowa cena tutaj to 4€. Batonik 4€, piwo 4€, tyle samo gałka lodów i paczka orzeszków. Lepiej nie przeliczać na PLN, bo można osiwieć.

W sklepie z pamiątkami puukko uśmiechają się zalotnie.

Wyjątek od zasady 4€ to karelskie pierniczki w K Market. 0.45€ przy zakupie trzech! Wspaniałe śniadanie

Second handy są tu tańsze niż w PL. Ale rozmiarówka zaczyna się od 42...

Msza w kościele katolickim, w języku polskim, ok ⅓ wiernych stanowią Azjaci, głównie Wietnamczycy i Filipińczycy. Mają wydrukowane modlitwy w zapisie fonetycznym i twardo próbują czytać. Podziwiam

Miasto wstaje późno. K Market otwiera się o 7, Lidl dopiero o 8, a w weekendy o 9. Gdy rano idę po pieczywo ulice są prawie puste, kilka samochodów (w większości służby komunalne), jacyś pojedynczy biegacze. W sklepie zazwyczaj jestem pierwszym klientem, czuję się jak intruz

Azjaci zawsze poruszają się w zorganizowanych grupkach

Nastolatek ma koszulkę z Milesem Davisem. Młody fan dobrego jazzu, czy też była na półce razem z “Nirvaną” i “TuPac-iem”?

Gdy odleciały samoloty do Malagi i Barcelony – lotnisko nagle opustoszało. Cisza, nieliczni pasażerowie drzemią na krzesełkach. Można czytać w spokoju.

Za rozmowy przez zestaw głośnomówiący w miejscu publicznym powinna być kara chłosty

Lotniska najpierw ogłaszają, że nie trzeba kupować wody w butelkach, jest woda pitna dostępna w terminalu – po czym stawiają dwa siurkające kraniki i udają, że wszystko ok