Wprowadzenie do wskaźników
Wskaźniki są popularnym i użytecznym narzędziem ułatwiającym podejmowanie decyzji inwestycyjnych. Pomagają nam wydobyć informacje, które nie są widoczne na pierwszy rzut oka na wykresie. Swoją przygodę ze wskaźnikami warto rozpocząć przeglądając strony internetowe udostępniające notowania i analizy, na których dostępne są interaktywne aplikacje pozwalające na wyświetlanie szerokiej gamy różnych wskaźników. Można również spojrzeć na wykresy w książkach poświęconych inwestowaniu, gdzie zwykle dużą uwagę przywiązuje się do czytelności i estetyki prezentowanych danych.
Czym są wskaźniki i jak wyglądają pod powierzchnią
Narysowanie wskaźnika na wykresie musi zostać poprzedzone wyznaczeniem jego wartości. Każdy ze wskaźników jest zdefiniowany za pomocą wzoru matematycznego, który może wykorzystywać takie informacje jak ceny, wolumen, średnie, czy nawet inne wskaźniki. Wyliczona wartość w danym punkcie czasu jest liczbą, jak zostało to przedstawione w tabeli:
| Name | Date | Open | High | Low | Close | Volume | StochasticK | StochasticD |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| JSW | 2023-11-15 | 50.9 | 51.4 | 49.4 | 49.7 | 597849 | 49.8 | 30.4 |
| JSW | 2023-11-16 | 49.8 | 50.2 | 49.4 | 49.8 | 379688 | 70.5 | 49.8 |
| JSW | 2023-11-17 | 49.8 | 50.7 | 49.5 | 49.8 | 292816 | 61.1 | 60.5 |
| JSW | 2023-11-20 | 50.5 | 51.8 | 50 | 50.9 | 475934 | 67.5 | 66.3 |
| JSW | 2023-11-21 | 50.6 | 50.9 | 49.6 | 50.0 | 271111 | 59.8 | 62.8 |
| JSW | 2023-11-22 | 49.6 | 50.8 | 47 | 47.8 | 728520 | 41.4 | 56.2 |
| JSW | 2023-11-23 | 46 | 46.5 | 41.6 | 42 | 2756276 | 10.4 | 37.2 |
Do typowego zestawu danych inwestycyjnych (zawierającego cztery ceny oraz wolumen) dodano obliczone wartości wskaźnika. W tym przypadku wskaźnik wymaga wyznaczenia dwóch wartości dla każdego momentu w czasie, dlatego też jest przechowywany w dwóch kolumnach. Przedstawiony wycinek jest już wystarczający do narysowania wskaźnika na wykresie.
Rysowanie wskaźników
W zależności od rodzaju wskaźnika, może on zostać narysowany wraz z cenami na tym samym wykresie albo na osobnym, umieszczanym zazwyczaj poniżej lub powyżej głównego diagramu. Forma prezentacji wskaźnika wynika z tego, ile i jakie dane on prezentuje. Najczęściej spotkać można wskaźniki przedstawiane jako wykresy liniowe, rzadziej słupkowe, a czasem przyjmują formę punktów albo wstęg lub chmur. Jeżeli wskaźnik jest złożony, to może łączyć wiele form prezentacji na jednym diagramie albo być narysowany jako kilka wykresów powiązanych ze sobą.
Rysunek oraz rysunek prezentują przykładowe wskaźniki nanoszone na wykres cenowy, natomiast na rysunku oraz rysunku pokazano jak mogą wyglądać wskaźniki rysowane na osobnych wykresach.
Parametryzacja wskaźników
Niektóre ze wskaźników są zdefiniowane dokładnie według wzoru, inne natomiast pozwalają na pewną manipulację ich ustawieniami poprzez podanie parametrów. Dobór parametrów pomaga dopasować zachowanie wskaźnika pod kątem analizowanego rynku, perspektywy inwestycyjnej czy charakteru gracza. Przykładowo, za pomocą parametryzacji można sprawić, że wskaźnik będzie bardziej czuły i przez to będzie szybciej reagował na zmiany zachodzące w obrębie danego waloru.
Czasami wybranie odpowiednich parametrów rodzi pewne problemy, zwłaszcza u początkujących. W takiej sytuacji można posłużyć się domyślnymi wartościami zaproponowanymi przez autora wskaźnika. Podobnie w przypadku własnych eksperymentów ze wskaźnikiem dobrą praktyką jest zacząć od domyślnych wartości, które następnie będą zmieniane i testowane w obrębie naszej strategii inwestycyjnej. Jeżeli mamy możliwość porównać wiele możliwych parametrów dla obiecującego wskaźnika, możemy odnaleźć sygnały generowane przez niego dla danych historycznych i stwierdzić, które najlepiej nadają się dla wybranego stylu inwestowania.
Warto pamiętać również o tym, że dla innego instrumentu bądź rynku może być wskazane dostosowanie parametrów wykorzystywanych wskaźników.
Rodzaje wskaźników
Spośród ogromnej liczby dostępnych wskaźników, trudno jest wybrać najlepsze i najbardziej wiarygodne. Co więcej, zdarza się, że przy zastosowaniu kilku wskaźników naraz, mogą one dawać sprzeczne sygnały. Aby zrozumieć przyczyny tego zjawiska i wypracować strategię radzenia sobie z nim, dobrze jest znać podstawowy podział wskaźników ze względu na fazę, w jakiej obecnie znajduje się rynek:
- śledzenie trendu — wskaźniki należące do tej grupy służą do identyfikacji i potwierdzania trendu. Dobrze sprawdzają się na rynkach, na których ceny poruszają się w wyraźnym trendzie, ale dają mylne sygnały kiedy trend nie występuje. Zazwyczaj działają z pewnym opóźnieniem;
- oscylatory — wskaźniki z tej kategorii służą jako narzędzie do wyłapywania punktów zwrotnych na rynku. Dają dobre sygnały podczas formacji horyzontalnej, ale mogą doprowadzić do błędnej decyzji, kiedy zaczyna się trend. Oscylatory dają sygnały szybko, nierzadko z wyprzedzeniem.
Używając konkretnego wskaźnika, należy zapamiętać do której grupy należy oraz zidentyfikować w jakiej fazie aktualnie znajduje się rynek. Dzięki temu można określić, czy generowane sygnały są wiarygodne i czy powinny zostać brane pod uwagę podczas podejmowania decyzji o otwarciu/zamknięciu pozycji.
Zastosowanie wskaźników
Wykres wskaźnika niesie wiele dodatkowych informacji, które trzeba umieć odczytać. Niektóre ze wskaźników posiadają jedną lub dwie linie, nazywane liniami referencyjnymi. Wyznaczają one obszary wskazujące na pewne cechy bieżącej sytuacji na rynku. Przykładowo, przebywanie linii wskaźnika za linią referencyjną może oznaczać występowanie niewspółmiernie wysokiego popytu bądź podaży.
Ponadto na wykresach wskaźników najczęściej bada się położenie szczytów i dołków, kierunek i nachylenie linii oraz poszukuje się punktów przecięcia z liniami referencyjnymi. Informacje te są rozpatrywane w kontekście wykresu cenowego, co oznacza, że podobna wartość wskaźnika na rynku byka wskazuje na całkiem inną sytuację niż w przypadku rynku niedźwiedzia lub formacji horyzontalnej.
Sygnały dawane przez wskaźnik można w ogólności podzielić na potwierdzenia i dywergencje. Potwierdzenie występuje, kiedy sytuacja na rynku wynikająca z wykresu cenowego jest spójna z informacjami odczytanymi z wykresu wskaźnika. Jest to zapowiedź kontynuacji panującego trendu i stanowi podstawę do utrzymania lub zwiększenia pozycji. Dywergencja pojawia się, kiedy między wykresem cen a wskaźnika występują rozbieżności. Sytuacja taka jest ostrzeżeniem i może zapowiadać zmianę obecnie panującego trendu.
Poszczególne wskaźniki będą omawiane w osobnych artykułach, gdzie zostanie opisany sposób ich wyliczania, sygnały jakie można za ich pomocą odczytać, jak również konkretne strategie inwestycyjne.
Wskaźniki rynku kapitałowego
Osobną kategorią wskaźników są wskaźniki rynku kapitałowego. Ich wartości są wyliczane na podstawie grupy walorów wchodzących w skład indeksu giełdowego albo sektora. Oznacza to, że wyznaczenie wartości wskaźnika dla indeksu WIG20 wymaga uwzględnienia w obliczeniach 20 największych spółek z GPW, natomiast w przypadku amerykańskiego S&P 500 będzie to aż 500 spółek.
Wskaźniki rynku kapitałowego służą do określania kondycji danego sektora lub nawet giełdy jako całości. Ich zaletą jest zwięzłe przedstawienie sytuacji wielu walorów na jednym wykresie, wadą natomiast stosunkowo długi czas obliczeń. Przykładowy wskaźnik rynku kapitałowego został przedstawiony na rysunku.
