Trend
Trend jest trwającym przez jakiś czas wzrostem lub spadkiem cen. Jego występowanie jest związane z chwilową przewagą popytu nad podażą (lub odwrotnie). Ze względu na kierunek możemy wyróżnić:
- trend wzrostowy, w którym kolejne szczyty i dołki są położone na coraz wyższym poziomie (rys.),
- trend spadkowy, w którym kolejne dołki i szczyty są położone na coraz niższym poziomie (rys.).
Gdy ceny poruszają się wewnątrz poziomego prostokąta, ale nie przyjmują żadnego konkretnego kierunku, wówczas używa się określenia formacja horyzontalna. Występuje ona gdy na rynku panuje ogólna równowaga sił popytu i podaży. Wtedy większość szczytów i dołków leży na podobnym poziomie. Zwykle na rynku trendy występują naprzemiennie lub są przeplatane formacjami horyzontalnymi stanowiącymi okres stabilizacji cen.
Poruszanie się cen w trendzie nie oznacza, że ceny rosną lub spadają przez cały czas. Naturalnie występującym zjawiskiem jest pojawianie się krótkotrwałych ruchów w przeciwnym kierunku, które nazywane są korektami. Korekty mogą czasem przyjmować postać ruchu bocznego. Ich obecność w trendzie stwarza wiele okazji inwestycyjnych, pozwalając na zakup lub sprzedaż po lepszej cenie niż w czasie nieprzerwanego ruchu.
Linie trendu
Do zidentyfikowania trendów inwestorzy posługują się narzędziem nazywanym liniami trendu. Są to linie proste łączące lokalne ekstrema cenowe na wykresie. W przypadku trendu rosnącego linia trendu jest prowadzona poniżej wykresu, przechodząc przez dołki. Jest ona zatem skierowana ukośnie w górę, co widać na rysunku. W trendzie spadkowym linię rysuje się nad wykresem, łącząc szczyty. Dlatego też przebiega ona ukośnie w dół, jak przedstawiono na rysunku.
Drugą najważniejszą cechą linii trendu (po kierunku) jest jej nachylenie. Kąt nachylenia linii trendu mówi nam, jak mocna jest dominacja wygrywającej strony na rynku (byków lub niedźwiedzi). Pojawienie się bardzo stromej linii trendu jest sygnałem ostrzegawczym, ponieważ taki trend jest trudny do utrzymania i jego przełamanie często prowadzi do ostrych zwrotów, co można zauważyć na wykresie trendu wzrostowego, który mocno przyspieszył w 2006 roku, po czym w maju nastąpiła głęboka korekta, wracająca do głównej linii trendu.
Czasami zdarza się, że w trakcie trwania trendu zmienia się jego dynamika. Wtedy na wykresie widać oddalanie się cen od wytyczonej linii trendu. W tej sytuacji możliwe jest wytyczenie kolejnej nowej linii trendu (lub rzadziej zamiana istniejącej prostej na krzywą). Sytuację taką przedstawiono na rysunku.
Wytyczanie linii trendu
Do wytyczenia linii trendu potrzebne są co najmniej dwa szczyty/dołki powstałe w wyniku korekt, najlepiej jeśli będzie ich więcej. Zwykle nie jest możliwe idealne przeciągnięcie linii przez punkty ekstremalne. Jest to normalna sytuacja wynikająca z ruchów niższego rzędu na rynku. Linia trendu wciąż może być poprowadzona przez strefy konsolidacji. Są to obszary w których kurs zatrzymuje się na jakiś czas bądź porusza w wąskim zakresie. Linia trendu staje się wtedy obszarem o pewnej niewielkiej grubości, który pełni tę samą funkcję.
Wytyczona wstępnie linia trendu może zostać nakreślona tymczasowo na wykresie do czasu otrzymania potwierdzenia. Dzieje się tak wówczas, gdy następuje odbicie kursu od linii trendu. Oznacza to utrzymanie trendu w mocy i prawdopodobną kontynuację. Przedłużenie linii „w przyszłość” pozwala wyznaczyć potencjalne okazje do kupna i sprzedaży — momenty, w których kurs zbliża się do linii trendu.
Odwrócenie trendu
Trend jako zjawisko cykliczne nie trwa w nieskończoność — jest kontynuowany przez pewien czas, po czym ulega odwróceniu. Jednak do czasu pojawienia się sygnałów świadczących o wygasaniu trendu, bardziej prawdopodobna jest jego kontynuacja. Oznacza to, że trendy wykazują tendencję do zachowywania swojego kierunku.
Jednym z wczesnych sygnałów mogących świadczyć o odwróceniu trendu jest przełamanie linii trendu. Mówimy o nim kiedy cena przebija wykreśloną linię trendu i zamyka się pod nią w przypadku trendu wzrostowego (lub nad nią w przypadku trendu spadkowego). Oprócz tego czasami następuje naruszanie linii trendu, polegające na krótkotrwałym przebiciu, a następnie powrocie do poprzedniego zakresu. Taka sytuacja nie jest klasyfikowana jako przełamanie. Aby uniknąć mylnych sygnałów wynikających z fałszywych przebić można posługiwać się liniami trendu o pewnej grubości prowadzonymi przez strefy konsolidacji.
Innym sygnałem sugerującym zbliżające się odwrócenie trendu jest nieosiągnięcie przez kurs kolejnego ekstremum cenowego. Świadczy to o wyczerpywaniu się popytu/podaży (w trendzie rosnącym/malejącym) i prawdopodobne odwrócenie w najbliższym czasie. Pojawienie się nowego dołka poniżej poprzedniego jest definitywnym potwierdzeniem, że trend wzrostowy się zakończył i zaczął się nowy trend spadkowy. Odwrotna sytuacja następuje, gdy po trendzie spadkowym utworzony zostaje kolejny szczyt na poziomie wyższym niż poprzedni — wtedy nowy trend wzrostowy staje się faktem. Wahania cen są zazwyczaj większe pod koniec hossy niż w przypadku końca bessy.
Poprawna identyfikacja odwrócenia trendu daje inwestorom wspaniałe możliwości zajęcia pozycji na początku ruchu i utrzymywania jej aż do momentu pojawienia się oznak następnego odwrócenia bądź korekty.
Trendy w różnych ramach czasowych
Analizując wykres w różnych ramach czasowych można dostrzec, że ten sam instrument może jednocześnie znajdować się w trendzie wzrostowym, spadkowym i formacji horyzontalnej. Wynika to z faktu występowania na rynku trendów różnych stopni. Zjawisko to łatwo zaobserwować na wykresach: trendy niższego stopnia przyjmują postać korekt w szerszej ramie czasowej.
Sytuacja ta rodzi pewne problemy dla inwestorów, mianowicie analiza rynku w różnych perspektywach może dawać sprzeczne sygnały kupna i sprzedaży. W takim przypadku bardziej wiarygodne będą sygnały pochodzące z szerszej ramy, które ujawniają informacje dotyczące dominujących trendów wyższych stopni. Jednak w codziennej praktyce nie zawsze należy wybierać najszerszą możliwą ramę czasową, zwłaszcza jeśli nie pasuje ona do naszego stylu inwestowania. Przykładowo dla gracza krótkoterminowego trend godzinowy stanowi okazję do zajęcia pozycji, natomiast dla gracza długoterminowego taki ruch może nie mieć żadnego znaczenia.
Metody analizy i strategie inwestycyjne związane z trendem
Najważniejszym aspektem analizy trendu jest rozpoznanie, czy rynek znajduje się w trendzie (jeśli tak to jakim) czy formacji horyzontalnej. Trendy są łatwe do rozpoznania na wykresach historycznych. Jednak aby zarabiać pieniądze, decyzja o transakcji musi być podjęta wcześniej, z przewidywaniem przyszłych ruchów.
Czasami zauważenie powstającego trendu zajmuje nieco czasu i ceny zdążyły już pokonać pewną drogę od punktu ekstremalnego. Niektórzy inwestorzy próbują wcześnie rozpoznać trend, aby nie utracić potencjalnego zysku pierwszej fali. Inni prezentują pogląd, że nie warto próbować łapać szczytów lub dołków, a lepiej zarabiać na środkowej części trendu. Jest to zależne od skłonności do ryzyka danego gracza. Szybkie włączenie się w trend może skutkować mniejszym zyskiem niż otwarcie transakcji w korekcie. Zwykle pierwsza korekta pojawiająca się po przełamaniu linii trendu daje wspaniałą okazję do otwarcia pozycji (bądź zamknięcia spóźnionych). Z drugiej strony korekta może nie nastąpić, wtedy wyczekiwanie pozbawi nas większości zysku, bo przegapimy właściwy moment na wejście. Możliwa jest również strategia hybrydowa, polegająca na stopniowym zwiększaniu pozycji wraz z pojawiającymi się sygnałami.
Istnieje kilka narzędzi pomagających w rozpoznaniu trendu. Przede wszystkim ważna jest analiza formacji szczytów i dołków cenowych. Należy sprawdzać czy pojawiają się one coraz wyżej czy coraz niżej oraz jakie są między nimi odległości. Wielkość fal określa kierunek rynku i jest wskazówką pozwalająca ocenić siłę trendu i jego ewentualne osłabianie. Nakreślenie linii trendu przez ekstrema cenowe pomaga w oszacowaniu potencjalnych punktów wejścia w transakcję oraz ryzyka. Zazwyczaj im większe nachylenie linii trendu, tym trudniej jest go utrzymać i tym gwałtowniejsze będzie przełamanie linii. Im dłuższa jest linia oraz im więcej razy nastąpiło odbicie kursu, tym pewniejsze są związane z nią sygnały. Dzieje się tak dlatego, że trendy wykazują pewną inercję i mają skłonność do kontynuacji. Wolumen ruchu pozwala ocenić w jakim kierunku zmierza rynek i może potwierdzać sygnał lub informować o możliwych zmianach. Na rynku byka wolumen powinien rosnąć wraz z falami wzrostowymi i maleć podczas spadków. Odwrotna sytuacja ma miejsce na rynku niedźwiedzia. Wzrost wolumenu podczas korekt stanowi zagrożenie dla trendu, ponieważ świadczy o tym, że coraz więcej inwestorów przechodzi na drugą stronę rynku. Zatem wysoki wolumen stanowi potwierdzenie istotności ruchu cen. Ponadto znaczenie ma rama czasowa, w której analizowany jest wykres. Im jest ona szersza, tym większe znaczenie mają narysowane linie trendu. Innymi przydatnymi metodami analizy są badanie średnich kroczących, wskaźników oraz formacji świecowych. Są to jednak tematy, które zostaną omówione w osobnych artykułach.
Jedną z najważniejszych zasad inwestowania jest zajmowanie pozycji zgodnie z panującym trendem. Strategia ta mówi, aby kupować na rynku byka i sprzedawać na rynku niedźwiedzia. Zamknięcie pozycji powinno nastąpić, kiedy pojawiają się sygnały świadczące o odwróceniu trendu. Dużą trudność stanowi rozróżnienie pomiędzy zwykłą korektą w istniejącym trendzie a pierwszą falą nowego trendu biegnącego w przeciwnym kierunku. W takiej sytuacji warto szukać potwierdzenia w liniach trendu, formacjach i wskaźnikach. W przypadku niepewności lub otrzymywania sprzecznych sygnałów można stać z boku i czekać z zajęciem pozycji aż do wyklarowania się sytuacji. Według wielu źródeł najważniejszą cechą inwestora jest cierpliwość i umiejętność oczekiwania na transakcje mające korzystny współczynnik ryzyko/zysk.