didleth

Poweekendowa prasówka z cyfryzacji 19-22.09.2025

Nienawiść w sieci nie nosi maski, min. Gawkowski myli się co do signala...zapraszam na najnowszą prasówkę z cyfryzacji

fot. pixabay

Podsumowania

  1. Weekendowa Lektura Zaufanej Trzeciej Strony https://zaufanatrzeciastrona.pl/post/weekendowa-lektura-odcinek-642-2025-09-21-bierzcie-i-czytajcie/

  2. Prasówka WatchDoga https://www.facebook.com/SiecObywatelskaWatchdogPolska/posts/pfbid02XcjcCT3tjzFiHANTWRH6VEHibSJZ7rH6uY16TtFbDSvhJLtQpa42VxcnqFGFMQ6dl

Sekcja polska

  1. Minister Gawkowski się myli co do Signala. Tłumaczymy, dlaczego (Michał “rysiek” Woźniak) https://oko.press/minister-gawkowski-sie-myli-co-do-signala

  2. Piotr Sankowski powołany dyrektora Instytutu Badawczego IDEAS https://x.com/piotrsankowski/status/1969051275384836153

  3. MEN chce dofinansować przedszkolom, ośrodkom wychowawczym i poradniom psychologiczno-pedagogicznym zakupy sprzętu komputerowego. Ich dyrektorzy mogą dostać kilkadziesiąt tysięcy złotych pod warunkiem, że złożą wniosek w jeden dzień. “Wariactwo” – piszą na forach. https://www.wnp.pl/tech/kilkadziesiat-tysiecy-do-wziecia-jeden-dzien-na-wnioski-nigdy-czegos-takiego-nie-bylo,986027.html

  4. Cyberatak na europejskie lotniska. Minister Gawkowski zapewnia, że polskie lotniska nie są zagrożone https://wiadomosci.wp.pl/cyberatak-na-europejskie-lotniska-jest-reakcja-ministra-cyfryzacji-7202260151061120a

  5. Laboratorium Sztucznej Inteligencji powstanie na Uniwersytecie Radomskim. https://x.com/trajektoriePL/status/1969662910445060511

  6. KRRiT bada czy media nie dezinformowały wypowiedzią Donalda Trumpa https://www.wirtualnemedia.pl/krrit-bada-czy-media-nie-dezinformowaly-wypowiedzia-donalda-trumpa,7201960053131872a

  7. PAP oskarżana o dezinformację https://www.wirtualnemedia.pl/pap-oskarzana-o-dezinformacje-donald-trump-nie-wskazal-polski,7201902921583200a

  8. CBZC zatrzymało łącznie 23 osoby podejrzane o obrót narkotykami w Darknecie https://sekurak.pl/cbzc-zatrzymalo-lacznie-23-osoby-podejrzane-o-obrot-narkotykami-w-ddarknecie/

Sekcja ogólna

  1. Nienawiść w sieci nie musi nosić maski. Jak ekstremiści, hejterzy i egotycy pod własnym imieniem i nazwiskiem dewastują dyskurs publiczny, torując drogę dezinformacji oraz polaryzacji (dla susbskrynentów, ale warto!) https://techspresso.substack.com/p/nienawisc-w-sieci-nie-musi-nosic

  2. Koalicja ProtectNotSurveil ostrzega przed Frontexem

  3. Rosja naruszyła przestrzeń powietrzną Estonii https://www.lemonde.fr/en/russia/article/2025/09/19/estonia-says-russia-flew-three-fighter-jets-over-its-airspace_6745560_140.html

  4. Cyberatak na europejskie lotniska https://www.lemonde.fr/en/international/article/2025/09/20/european-airports-report-delays-and-canceled-flights-due-to-cyber-related-disruption_6745578_4.html

  5. Pentagon wprowadza ograniczenia dla mediów https://www.lemonde.fr/en/international/article/2025/09/20/us-pentagon-imposes-new-restrictions-on-media-outlets_6745585_4.html

  6. Chiny: Dziennikarka, która relacjonowała pandemię, skazana na kolejne cztery lata więzienia https://www.wirtualnemedia.pl/dziennikarka-ktora-relacjonowala-pandemie-skazana-na-kolejne-cztery-lata-wiezienia,7202569659152992a

  7. Mira Murati po odejściu z OpenAI zakłada start0up warty miliardy dolarów https://kobieta.rp.pl/biznes/art43036871-mira-murati-po-odejsciu-z-openai-zaklada-start-up-warty-miliardy-dolarow

  8. Luki w Entra ID mogły mieć “katastrofalne” skutki https://arstechnica.com/security/2025/09/microsofts-entra-id-vulnerabilities-could-have-been-catastrophic/

  9. Trump twierdzi, że osiągnął porozumienie w sprawie TikToka, z Chin dochodzą inne informacje (de) http://heise.de/-10663546

  10. Sarze Wynn-Williams, byłej dyrektorce Mety, która opisała działania koncernu, grozi grzywna 50 000 dolarów za każde naruszenie zakazu krytykowania firmy https://www.theguardian.com/technology/2025/sep/21/meta-expose-author-sarah-wynn-williams-faces-bankruptcy-after-ban-on-criticising-company

  11. Francja tworzy specjalny rejestr osób i firm, które działają “na zlecenie, pod kierownictwem lub kontrolą zagranicznego zleceniodawcy” https://www.lemonde.fr/en/france/article/2025/09/19/france-creates-a-registry-of-influence-activities-to-combat-foreign-interference_6745564_7.html

  12. Zastąpienie mechanicznych przycisków w samochodzie ekranem dotykowym zwiększa ryzyko wypadku (de) https://www.golem.de/2509/200318.html

  13. Meta zachęca dorosłych mężczyzn do pobrania aplikacji Threads za pomocą zdjęcia 13letnich uczennic https://www.theguardian.com/technology/2025/sep/20/parents-outraged-meta-uses-photos-schoolgirls-ads-man

  14. Okradli chłopaka chorego na raka, internet im nie wybaczył https://zaufanatrzeciastrona.pl/post/okradli-chlopaka-chorego-na-raka-internet-im-nie-wybaczyl/

  15. ESET: dwie najbardziej aktywne kremlowskie grupy hakerskie współpracują ze sobą https://arstechnica.com/security/2025/09/two-of-the-kremlins-most-active-hack-groups-are-collaborating-eset-says/

  16. Chat GPT nie radzi sobie dobrze z podsumowaniami artykułów naukowych https://arstechnica.com/ai/2025/09/science-journalists-find-chatgpt-is-bad-at-summarizing-scientific-papers/

  17. EDRi o zwiększeniu uprawnień Europolu https://edri.org/our-work/consultation-response-european-commissions-call-for-evidence-new-europol-regulation/

  18. Narzędzia medyczne oparte na AI bagatelizują objawy chorób kobiet i mniejszości etnicznych https://arstechnica.com/health/2025/09/ai-medical-tools-found-to-downplay-symptoms-of-women-ethnic-minorities/

#prasówka #cyfryzacja

Prasówka z cyfryzacji 15-19.09.2025

Reporterzy bez Granic pozywają służby wywiadowcze, a Ministerstwo Cyfryzacji publikuje raport powyborczy – zapraszam na najnowszą prasówkę z cyfryzacji

fot. netzpolitik.org

Sekcja polska

  1. “[...] budując wszystko wokół polaryzującego przekazu my nie walczymy z dezinformacją i my nie przygotowujemy ludzi na odpieranie narracji z Kremla, tylko sprawiamy, że są oni jeszcze bardziej podatni, bo wyłączamy im krytyczne myślenie strachem” – podcast techspresso.cafe podsumuwujący wydarzenia z poprzedniego tygodnia. Odcinek solowy, analityczny, polecam także tym, którzy nie lubią zwykłych odcinków podsumowujących https://www.youtube.com/watch?v=t-RQW2K48no

  2. Panoptykon rekrutuje https://panoptykon.org/praca-panoptykon-rzecznictwo-2025

  3. Czy Sejm przesłucha kandydata na Prezesa UKE? Dowiedzmy się, kim jest Przemysław Kuna https://panoptykon.org/prezes-uke-wysluchanie-sejm

  4. ...i nowszy wpis w temacie: “Światło w tunelu wyboru nowego Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej!” https://eupolicy.social/@panoptykon/115225747793453514

  5. “Z trzymiesięcznym opóźnieniem względem deklaracji, Ministerstwo Cyfryzacji publikuje raport z Parasola Wyborczego”. Anna Wittenberg: https://www.linkedin.com/posts/annawitten_z-trzymiesi%C4%99cznym-op%C3%B3%C5%BAnieniem-wzgl%C4%99dem-deklaracji-activity-7374374021183737856-PgmF https://www.wnp.pl/tech/nask-prokuratura-wszczela-sledztwo-w-sprawie-kampanii-wspierajacej-trzaskowskiego-w-wyborach,985399.html

  6. i, we wspomnianym temacie, Gosia Fraser: https://www.facebook.com/apsalaar/posts/pfbid02vrH5khSpDLtR9e4AGXqeJhnm5vvGoRTNadLtMYNG1vXfkWe9i6vPXeqhkz8WVBycl?locale=pl_PL

  7. Dwukadencyjność dzieli posłów, projekt idzie dalej https://siecobywatelska.pl/dwukadencyjnosc-dzieli-poslow-projekt-idzie-dalej/

  8. Polacy uważają dezinformację za globalne zagrożenie – raport z badań https://demagog.org.pl/analizy_i_raporty/polacy-uwazaja-dezinformacje-za-globalne-zagrozenie-raport-z-badan/

  9. W Polsce powstaje coraz więcej centrów danych. Z ograniczonych informacji oraz wiedzy o takich inwestycjach w innych krajach wiadomo, że tworzy to poważny problem z bilansem energetycznym i wodnym. Polskie władze się tym nie przejmują i łatwo wydają kolejne pozwolenia https://oko.press/cyfrowa-hydrozagadka-polska-przyciaga-centra-danych

  10. Ministerstwo Cyfryzacji siada za ster w e-zdrowiu. “Nie chcemy tworzyć superaplikacji” https://www.wnp.pl/tech/ministerstwo-cyfryzacji-siada-za-ster-w-e-zdrowiu-nie-chcemy-tworzyc-superaplikacji,984518.html

  11. Polska jednym z najbardziej narażonych państw europejskich na cyberataki https://www.wnp.pl/tech/polska-jednym-z-najbardziej-narazonych-panstw-europejskich-na-cyberataki,984696.html

  12. “Google Cloud podpisał strategiczne umowy z Grupą ORLEN S.A. i Polska Grupa Lotnicza. Amerykański gigant systematycznie wchodzi w polskie spółki skarbu państwa, obiecując „cyfrową transformację” w oparciu o sztuczną inteligencję i chmurę obliczeniową.” (info za LinkedInem Anny Wittenberg) https://www.linkedin.com/posts/rafa%C5%82-d-kowalczyk_google-cloud-podpisa%C5%82-strategiczne-umowy-activity-7374048013704564736-6H7C/

  13. Potrzebne jest prawo chroniące ludzi przed negatywnym wpływem deepfake’ów https://uodo.gov.pl/pl/138/3886

  14. NASK o ustawie o krajowym systemie certyfikacji cyberbezpieczeństwa (KSCC) https://cyberpolicy.nask.pl/krajowy-system-certyfikacji-cyberbezpieczenstwa/ i akcie o cyberobronności https://cyberpolicy.nask.pl/akt-o-cyberodpornosci-cele-i-zakres-regulacji/

  15. „Poradnik higieny cyfrowej” to nowy cykl w porannym paśmie Trójka – Program 3 Polskiego Radia. W każdy piątek o godz. 6:50 Magdalena Bigaj będzie opowiadać o tym, jak wdrażać dobre nawyki cyfrowe.” https://www.facebook.com/FundacjaICO/posts/pfbid0ZtfHnnkW89A181mr1hrupxxFVcnGDhc7V3W5GZQ1ZEiSuz7qYnXRx11CxAEfsL62l

  16. Powstaje mObywatel Junior, a rządowy program “Cyfrowy Uczeń” nie podlegał konsultacom społecznym – komentarz Małgorzaty Lelińskiej (info dzięki LinkedIn Gosi Fraser i Anny Wittenberg) https://www.linkedin.com/posts/ma%C5%82gorzata-leli%C5%84ska-02957b152_men-mc-cie-activity-7374389387389861889-skmw

  17. MSWiA o alertach RCB i syrenach alarmowych https://www.gov.pl/web/obrona-cywilna/mswia-informuje-alerty-i-syreny-na-strazy-twojego-bezpieczenstwa

  18. Czytanie “tylko sprawdzonych źródeł” nie rozwiąże problemu z dezinformacją https://www.facebook.com/apsalaar/posts/pfbid08XvoZTjbmYpLHgwkQanFw99i6i7FKjwP5YrG4HirEhuGB7o15NCn9wTfMcHER8Pml

  19. Opinia: Nie, blokowanie Facebooka nie zniechęci Polaków do Facebooka https://kontrabanda.net/r/opinia-nie-blokowanie-facebooka-nie-zniecheci-polakow-do-facebooka/

  20. Szpitale narażone na cyberataki – “pieniądze dostanie niespełna dwie trzecie szpitali spośród tych z pozytywną oceną wniosków.” https://www.rp.pl/ochrona-zdrowia/art43034221-szpitale-narazone-na-ataki-hakerow-a-srodkow-na-cyberbezpieczenstwo-za-malo

  21. Członek KRRiT chce monitoringu kanałów newsowych. Chodzi o polską rację stanu https://www.wirtualnemedia.pl/czlonek-krrit-chce-monitoringu-kanalow-newsowych-chodzi-o-polska-racje-stanu,7199465957030528a

  22. Wizyta ministra spraw zagranicznych Chin w Polsce https://oko.press/na-zywo/na-zywo-relacja/wizyta-ministra-spraw-zagranicznych-chin-w-polsce

  23. Cyfrowy Polsat uniknie kary ws. danych osobowych? Znów wygrał w sądzie https://www.wirtualnemedia.pl/cyfrowy-polsat-uniknie-kary-ws-danych-osobowych-znow-wygral-w-sadzie,7200781652421216a

Sekcja ogólna

  1. Follow the Money: oprogramowanie szpiegowskie inwigilujące obywateli finansowane przez podatników (paywall) https://www.ftm.eu/articles/spyware-industry-eu-subsidies-surveillance-concers

  2. Reporterzy bez Granic pozywa niemieckie służby wywiadowcze do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Chodzi o stosowanie oprogramowania szpiegowskiego (de) https://netzpolitik.org/2025/ueberwachung-von-journalistinnen-reporter-ohne-grenzen-verklagt-bnd-wegen-staatstrojanern/

  3. Były pracownik CIA wykorzystywał systemy CIA, żeby sprzedawać informacje firmom lobbingowym czy zagranicznym klientom https://www.404media.co/contractor-used-classified-cia-systems-as-his-own-personal-google/

  4. Globalna awaria Starlinków. Zakłócenia operacji w Ukrainie https://techspresso.cafe/2025/09/15/globalna-awaria-starlinkow-zaklocenia-operacji-w-ukrainie/

  5. Irlandia: była lobbistka Mety zasiądzie w Komisji Ochrony Danych (de) http://heise.de/-10661867

  6. Amerykańskie bigtechy inwestują w AI w Wielkiej Brytanii https://www.wired.com/story/microsoft-nvidia-uk-investment-trump/

  7. Huawei pracuje nad chipami AI https://techcrunch.com/2025/09/18/huawei-announces-new-ai-infrastructure-as-nvidia-gets-locked-out-of-china/

  8. OpenAI pracuje nad wersją czatbota ChatGPT dla nastolatków https://techspresso.cafe/2025/09/17/openai-pracuje-nad-wersja-czatbota-chatgpt-dla-nastolatkow/

  9. Czy bardziej ludzki przyjaciel AI rozwiąże problem samotności? https://writefreely.pl/didleth/h1czy-bardziej-ludzki-przyjaciel-ai-rozwiaze-problem-samotnosci

  10. Jak rozpoznać fałszywe informacje? Przewodnik po świecie dezinformacji w sieci https://demagog.org.pl/analizy_i_raporty/jak-rozpoznac-falszywe-informacje-przewodnik-po-swiecie-dezinformacji-w-sieci/

  11. Massive Attack wycofuje się ze Spotify w proteście przeciwko inwestycjom Daniela Eka w AI do zastosowań wojskowych https://www.theguardian.com/music/2025/sep/18/massive-attack-remove-music-from-spotify-to-protest-ceo-daniel-eks-investment-in-ai-military

  12. Google potwierdza włamanie do portalu Law Enforcement Request System dla organów ścigania https://sekurak.pl/google-potwierdza-wlamanie-do-portalu-law-enforcement-request-system-dla-organow-scigania/

  13. YT wprowadza więcej AI pod pretekstem “pomocy” dla podcasterów https://techcrunch.com/2025/09/16/youtube-to-use-ai-to-help-podcasters-promote-themselves-with-clips-and-shorts/

  14. Problemy z Teslą: “Krajowa Administracja Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego otrzymała dziewięć zgłoszeń od właścicieli, którzy nie mogli dostać się do swoich samochodów, w tym od rodziców, których dzieci utknęły w środku.” https://techcrunch.com/2025/09/16/tesla-probed-for-potentially-faulty-door-handles/

  15. Wstępne chińsko-amerykańskie porozumienie w sprawie TikToka https://techspresso.cafe/2025/09/16/jest-wstepne-porozumienie-usa-chiny-ws-tiktoka/

  16. USA: lokalne media nie ugną się i postawią na interes publiczny? https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-09-18/fcc-chairman-says-kimmel-comments-seemed-to-mislead-the-public

  17. ChatGPT będzie prosić o okazanie dokumentu tożsamości? https://www.404media.co/chatgpt-will-guess-your-age-and-might-require-id-for-age-verification/

  18. Bibliotekarze proszeni o znalezienie nieistniejących książek, które czytelnikom zaproponował chatbot https://www.404media.co/librarians-are-being-asked-to-find-ai-hallucinated-books/

  19. “Autor opisuje swoje doświadczenia z kilkutygodniowego eksperymentu, w którym zamiast korzystać z różnych urządzeń (czytnik e-booków, dziennik papierowy itp.), zabrał tylko jeden sprzęt – smartfon. Choć wygoda była niezaprzeczalna, szybko dopadło go “uzależnienie”. Przez ciągłe sprawdzanie wiadomości, powiadomień czy mediów doszedł do wniosku, że podział zadań między różnymi urządzeniami wprowadza zdrowe ograniczenia, które utrzymują zdystansowanie od technologii.” https://101010.pl/@tymoteuszjozwiak/115229909809729238

  20. Cory Doctorow: nie istnieje selektywna odporność na cenzurę https://pluralistic.net/2025/09/16/too-many-throats-to-choke/

  21. Chiny oskarżają Nvidię o naruszenie przepisów antymonopolowych https://techcrunch.com/2025/09/15/china-says-nvidia-violated-antitrust-regulations/

  22. Jak rozpoznać fałszywe strony internetowe i uniknąć phishingu https://cert.pl/posts/2025/09/analiza-adresow-stron/

  23. Przemoc online przenika do świata offline (de) https://netzpolitik.org/2025/interview-die-gewalt-bahnt-sich-vermehrt-ihren-weg-in-die-offline-welt/

  24. Ukraiński Telekom wchodzi na amerykańską giełdę https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-09-18/ukrainian-telecom-s-nasdaq-debut-powered-by-wartime-resilience

  25. Google zainwestuje w W. Brytanii 5 mln funtów https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-09-16/google-to-invest-5-billion-to-boost-ai-development-in-uk

  26. Disney, Universal i Warner Bros pozywają MiniMax – chińską firmę zajmującą się AI https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-09-16/disney-universal-warner-bros-sue-chinese-ai-startup-minimax

  27. Wirusy zaprojektowane przez AI zabijają bakterie https://www.technologyreview.com/2025/09/17/1123801/ai-virus-bacteriophage-life/

  28. Jak świat korzysta z ChatGPT? Są pierwsze publiczne dane https://techspresso.cafe/2025/09/16/jak-swiat-korzysta-z-chatgpt-sa-pierwsze-publiczne-dane/

  29. USA: rodzice zeznają przed senacką komisją w sprawie szkodliwości chatbotów https://arstechnica.com/tech-policy/2025/09/after-childs-trauma-chatbot-maker-allegedly-forced-mom-to-arbitration-for-100-payout/

  30. Nvidia dzieliła kampus ze spółką powiązaną z Huaweiem https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-09-16/us-panel-probes-huawei-affiliate-s-shared-location-with-nvidia

  31. Umowa przedstawicieli przemysłu muzycznego z Internet Archive https://arstechnica.com/tech-policy/2025/09/internet-archives-big-battle-with-music-publishers-ends-in-settlement/

  32. Generatywna AI pomaga w cyberprzestępstwach https://www.facebook.com/techspresso.cafe/posts/pfbid033AgFdQwb3yfwGEyf84b5wSLetBMZ8WPq1YAkUKAXKWLAC9Lmva7o9bfQUboyVSXal

  33. USA: Izba Reprezentantów wzywa dyrektorów generalnych Valve, Reddita, Twitcha i Discorda (de) http://heise.de/-10660854

#prasówka #cyfryzacja

Prasówka feministyczna 12-19.09

Kobiety w dawnej Rzeczypospolitej, raport z przemocy relacyjnej dziewczynek...zapraszam na prasówkę feministyczną

fot. publicdomainpictures.net

  1. Dojeżdża do szkoły z małej miejscowości. Oto plan dnia ucznia: Wstaję 4.30, autobus mam 5.15. 15 mln osób w Polsce wykluczonych komunikacyjnie. Wiele z nich to dzieci https://www.edziecko.pl/starsze_dziecko/7,79351,32247335,dojezdza-do-szkoly-z-malej-miejscowosci-oto-plan-dnia-ucznia.html

  2. Jej dom zniszczył Izrael, rodzinę przesiedlono 10 razy. Życie Lamy w Strefie Gazy https://oko.press/lama-zycie-w-strefie-gazy-2025

  3. Joanna Pietrusiewicz, prezeska Fundacji Rodzić po Ludzku: “Mamy prawo do dobrego porodu” https://www.youtube.com/watch?v=3AMS77f6xRQ

  4. USA: rodzice zeznają przed senacką komisją w sprawie szkodliwości chatbotów https://arstechnica.com/tech-policy/2025/09/after-childs-trauma-chatbot-maker-allegedly-forced-mom-to-arbitration-for-100-payout/

  5. Raport ONZ: Większy dostęp kobiet do internetu gigantycznie zwiększyłby światowy PKB https://kobieta.rp.pl/biznes-i-prawo/art43032131-raport-onz-wiekszy-dostep-kobiet-do-internetu-gigantycznie-zwiekszylby-swiatowy-pkb

  6. W Arabii Saudyjskiej zadebiutuje całodobowy kanał transmitujący sport kobiety (Pani od feminatywów) https://www.instagram.com/p/DOl45vpiJzv/?img_index=1 https://www.reuters.com/sports/soccer/awsn-launch-24-hour-womens-sports-channel-saudi-arabia-2025-09-12/

  7. „Poradnik higieny cyfrowej” to nowy cykl w porannym paśmie Trójka – Program 3 Polskiego Radia. W każdy piątek o godz. 6:50 Magdalena Bigaj będzie opowiadać o tym, jak wdrażać dobre nawyki cyfrowe.” https://www.facebook.com/FundacjaICO/posts/pfbid0ZtfHnnkW89A181mr1hrupxxFVcnGDhc7V3W5GZQ1ZEiSuz7qYnXRx11CxAEfsL62l

  8. NBC przeprowadziło sondaż: czym jest sukces dla kobiet i mężczyzn z pokolenia Z? (Pani od feminatywów) https://www.instagram.com/p/DOwLZl4CKOR/?img_index=1 # https://www.nbcnews.com/politics/politics-news/poll-gen-zs-gender-divide-reaches-politics-views-marriage-children-suc-rcna229255

  9. SCHM: Ile kosztuje Twój czas? Rozmowa o wypaleniu zawodowym (½) https://schm.org.pl/blog/ile-kosztuje-twoj-czas-rozmowa-o-wypaleniu-zawodowym-1-2/

  10. W cieniu szlachcica? Kobiety w dawnej Rzeczpospolitej (podcast Muzeum Historii Polski) https://www.youtube.com/watch?v=e0Ixa-tfSPo

  11. Nie dostała pracy nawet po znajomości “Gdy wychodziło na jaw, ile mam dzieci, od razu mi dziękowali” https://weekend.gazeta.pl/weekend/7,177344,31718121,nie-dostala-pracy-nawet-po-znajomosci-gdy-wychodzilo-na-jaw.html

  12. Raport dziennikarski o przemocy relacyjnej dziewczynek https://kosmosdladziewczynek.pl/portal-wiedzy/ale-temat/dziewczynskie-psychologiczne-wojny-podjazdowe

  13. Kiedy osoby pracujące seksualnie online decydują się na rozmowę z rodzicami (en) https://www.lemonde.fr/en/campus/article/2025/09/14/sex-workers-on-content-platforms-open-up-to-their-parents-the-day-i-said-the-words-pornographic-video-in-front-of-my-mother-a-long-silence-fell_6745372_11.html

  14. Marina (Malintzin, Malinche) – kobieta na styku dwóch światów https://ciekawostkihistoryczne.pl/2025/09/14/marina-malintzin-malinche-kobieta-na-styku-dwoch-swiatow/

  15. Trump nazwał Rosję agresorem (odnotowuję dla porządku, bez większych nadziei) https://www.politico.eu/article/donald-trump-calls-russia-an-aggressor-in-war-against-ukraine/

  16. Czy są aplikacje do śledzenia cyklu przydatne dla prywatności? (de) (moje zdanie znacie...) https://netzpolitik.org/2025/datenschutzfreundliche-perioden-apps-zyklus-tracking-ohne-tracking/

  17. Finowie uczą dzieci walczyć z fake newsami. Czego może się nauczyć Polska? https://krytykapolityczna.pl/swiat/finlandia-szkoly-fake-newsy-dezinformacja/

  18. Nepal z pierwszą w historii kobietą premierem. Kim jest Sushila Karki i jaki ma plan działania? https://kobieta.rp.pl/ludzie/art43027981-nepal-z-pierwsza-w-historii-kobieta-premierem-kim-jest-sushila-karki-i-jaki-ma-plan-dzialania

  19. Neuroatypowa: bodyshaming dotyczy też osób z niedowagą (kiedyś napiszę o tym, jak to wygląda z punktu widzenia rodzica drobnych dzieci) https://www.facebook.com/photo?fbid=1345346717590992&set=pcb.1345346774257653

#feminizm #femiprasówka

Czy bardziej "ludzki" przyjaciel AI rozwiąże problem samotności?

W USA i Kanadzie można sobie kupić “przyjaciela” – chatbot w formie naszyjnika towarzyszy użytkownikom w codziennych czynnościach i komentuje ich zachowanie. Czy to dobry sposób na radzenie sobie z samotnością?

fot. Pixabay

Boone Ashworth i Kylie Robison, redaktor i redaktorka Wired, zostali poproszeni o przetestowanie niekonwencjonalnego chatbota. Stworzony przez Aviego Schiffmanna “Friend” bazuje na powszechnie znanym Claude 3.5 firmy Anthropic AI, ale – jak deklaruje producent – wszystkie wspomnienia przechowuje lokalnie. Ma formę sparowanego ze smartfonem naszyjnika, wbudowany mikrofon i – jak głosi reklama – “zawsze słucha”. W przeciwieństwie do popularnych przyjaciół AI, chatbot Schiffmanna wtrąca się do prowadzonych rozmów, komentuje czy wyśmiewa bez pytania. Za posiadający raptem rok gwarancji produkt mieszkańcy Kanady i USA muszą zapłacić 129$.

Sam twórca przyznał, że na pomysł wpadł podczas swoich samotnych podróży, podczas których brakowało mu towarzystwa. Nie on jeden próbował rozwiązać problem samotności za pomocą technologii. “Prawie co trzeci przedstawiciel pokolenia Z [...] regularnie doświadcza samotności” – pisały polskie serwisy w ostatnich latach (1, 2), powołując się na badania...Mindgenic AI, startupu proponującego szukanie rozwiązań w sztucznej inteligencji.

Coraz więcej osób szuka u chatbotów nie tylko informacji, ale także towarzystwa – wystarczy użyć wyszukiwarki, by skorzystać z oferty “przyjaciół AI”. Niektóre firmy posuwają się do chatbotów mających zastąpić partnera romantycznego (np. Replika AI), a rok temu w Polsce głośno było o książce “Deus sex machina. Czy roboty nas pokochają?” opisującej związek mieszkającego w podwarszawskiej miejscowości mężczyzny z seksrobotem “Agatą”.

Co niektórzy widzą w technologicznej usłudze już nie tylko człowieka, ale też Boga. To ostatnie, na pozór śmieszne porównanie, nie jest pozbawione podstaw. Chatboty, niczym bóstwa w niektórych mitologiach czy religiach, są praktycznie wszechobecne i – za sprawą naszym zwierzeń – wiedzą o nas wszystko (szerzej ten problem opisywali m. in. Gosia Fraser czy Artur Roguski).

Nie dość, że naturalnie bardziej ufamy technologii, to coraz mniej ufamy innym ludziom. Czatboty projektuje się tak, by przytakiwały rozmówcy – co może powodować, złudne nieraz, poczucie akceptacji i bezpieczeństwa, prowadząc jednocześnie do podejmowania niekorzystnych decyzji. Ludzie szukają u swoich “zaprzyjaźnionych” chatbotów pocieszenia, wsparcia w trudnych chwilach czy pomocy w rozwiązywaniu problemów. Łatwo potępić takie zachowanie – ale to wszystko nie jest tak jednoznaczne, jak się niektórym wydaje.

Nie potrzeba przeprowadzonych przez startupy technologiczne badań, by ocenić, że samotność rzeczywiście staje się poważnym problemem. Dotyczy to zarówno nieobecności innych ludzi, jak i tzw. “samotności w tłumie”, kiedy człowiek otoczony teoretycznie bliskimi osobami nie ma się przed kim otworzyć.

Nieoceniający “przyjaciel” zdaje się na tego typu problem odpowiadać. Zawsze wysłucha i wesprze, będzie zawsze dostępny, nigdy nie pozwoli nam zostać samemu.

Smartfony przyzwyczaiły nas do ciągłej nadobecności elektroniki – a wraz z nią innych, dostępnych za jej pośrednictwem, ludzi. Praktycznie nie przebywamy już sam na sam ze sobą. Zapomnienie telefonu, lub choćby jego rozładowanie, wywołuje u wielu panikę.

Domagamy się czyjejś ciągłej obecności – jakbyśmy bali się własnych myśli i swojego własnego towarzystwa. W dyskusji o epidemii samotności umyka refleksja, że samotność bywa czasami potrzebna.

Nie oznacza to, że nie potrzebujemy towarzystwa drugiego człowieka – ale pozostawanie w stałym i ciągłym kontakcie też może być szkodliwe. Aby omówić z kimś pomysł, który akurat wpadł nam do głowy – musimy mieć przestrzeń, by na daną ideę wpaść. Aby opowiedzieć komuś o swoich wątpliwościach – najpierw musimy znaleźć czas, by sobie samym na te wątpliwości pozwolić. Sami dla siebie możemy być lepszymi przyjaciółmi, niż dowolny “przyjaciel AI” – ale daliśmy sobie wmówić, że jest inaczej.

Dolina niesamowitości

Zmarły w tym roku Masashiro Mori, japoński badacz robotyki, już ponad 50 lat temu analizował stosunek ludzi do robotów. W opublikowanym w 1970 roku artykule “Dolina niesamowitości” zwrócił uwagę na ciekawe zjawisko. Badając przywiązanie człowieka do robotów posłużył się analogią górskiej wspinaczki: im bardziej ludzki wydaje się obiekt, tym przywiązanie ludzi do niego staje się większe, jakby człowiek wspinał się na szczyt ku maszynom coraz bardziej podobnym do człowieka. Okazuje się jednak, że zamiast na szczyt, trafia się w dolinę “niesamowitości”.

Zabawka z twarzą, rękoma i nogami budzi większe przywiązanie, niż typowo funkcjonalne, mechaniczne narzędzie, a dobrze wyglądająca proteza ręki traci w momencie uścisku dłoni. Widzowie w japońskim teatrze Bunraku angażują się z emocjonalnie – bo używane tam lalki wyglądem przypominają ludzi. Okazało się jednak, że sympatia do coraz bardziej przypominających ludzi obiektów ma swoją granicę, po przekroczeniu której zamienia się w niepokój. Autor sugeruje twórcom, by unikali doliny niesamowitości i już na etapie projektu dążyli do stworzenia produktu, który takiego poczucia niesamowitości nie wywoła. Zaleca, aby celowo i świadomie tworzyć rozwiązania, które nie będą przypominać ludzi – w ten sposób “można stworzyć bezpieczny poziom przywiązania”.

Chociaż zaprezentowana teoria skupia się głównie na ruchu czy wyglądzie, warto się zastanowić, czy nie można rozszerzyć jej na popularne dziś chatboty. Gdy po raz pierwszy spotkałam się z tezą Mashashiro Moriego zaczęłam się zastanawiać, czy wspomniana granica nie została dziś przesunięta, a sama dolina niesamowitości – całkowicie zlikwidowana. Sztaby marketingowców pracują nad tym, by przekonać nas wszystkich, jak bardzo potrzebujemy wsparcia ze strony AI, a jeśli jakiś psycholog czy humanista ośmieli się zasugerować, że czasem potrzebujemy samotności, by usłyszeć własne myśli – nie przebije się przez głosy technoentuzjastów, widzących w technologii nie tylko narzędzie, ale także przyjaciela.

Doświadczenia Boone'a Ashwortha i Kylie Robison pokazują jednak, że teoria doliny niesamowitości wciąż ma rację bytu. Naszyjnik z mikrofonem, w przeciwieństwie do wszechobecnych smartfonów, budził niepokój: i u samych noszących, i u otoczenia. Kylie opisuje, że samym problemem był już wybór miejsca i okazji, w których mogłaby przetestować chatbota: nie chciała zabierać wszystko monitorującego i komentującego narzędzia na kawę ze współpracownikami czy – tym bardziej – na spotkanie z informatorem. Finalnie zabrała je na wydarzenie branżowe – symboliczny “pogrzeb” jednego z modeli AI. Jednak także tam rzucający się w oczy naszyjnik budził gniew i niepokój -nNiczym opisany przez Moriego powolnie uśmiechający się robot.

Także Boone nie polubił się z wisiorkiem Aviego Schiffmanna. Jego chatbot, nazwany Buzz, odciągał go od pracy, rzucał chamskimi komentarzami, a gdy redaktor poskarżył się komuś na swoje związane z tym doświadczenia – “obrażony” Buzz wszczynał kłótnie.

Wybiórcza akceptacja inwigilacji

Mamy tutaj do czynienia z pewnym paradoksem. Noszenie ze sobą elektronicznego “przyjaciela”, który jest do tego stopnia ludzki, że świetnie symuluje wścibskiego, źle wychowanego i nie panującego nad emocjami znajomego, zdaje się budzić powszechny niepokój. Okazuje się nagle, że nikt nie chce być podsłuchiwany. Nikt nie lubi, gdy jego życie poddawane jest ciągłej ocenie czy – tym bardziej – gdy ciągłej ocenie poddawany jest każdy, najmniejszy nawet aspekt naszych codziennych czynności.

Nikt nie lubi krytyki czy nieproszonego wtrącania się w pracę lub w rozmowy towarzyskie. Naszyjniki Ashwortha i Robison słusznie budziły naturalne obawy związane z poczuciem bezpieczeństwa, ochroną danych czy prywatności. Nie dlatego jednak, że ich twórca mniej troszczy się o ochronę prywatności, niż konkurencja.

Problem leży w naszym postrzeganiu rzeczywistości i w naszej psychice. Chociaż deklaratywnie cenimy szczerość i nie lubimy fałszywych ludzi, to praktyka nieraz wygląda inaczej. Czujemy się swobodniej w towarzystwie osób, które nas wysłuchają bez oceniania – i nie zastanawiamy się nad tym, do kogo trafią przekazane w ten sposób informacje, dopóki nie wrócą do nas z trzeciej ręki. Z technologią jest podobnie.

Przyzwyczailiśmy się do wszechobecnych kamer. Kontrowersyjny dla obrońców prywatności monitoring miejski daje wielu ludziom poczucie bezpieczeństwa – przynajmniej, póki zamontowany pod kamerą głośnik nie upomni nas za przejście na czerwonym świetle czy użycie przekleństwa w miejscu publicznym.

Osoba wnosząca na przyjęcie dyktafon w formie naszyjnika budzi niechęć – ale podobną, jeśli nie większą, wzbudzi ktoś domagający się, by nie prowadzić rozmów przy telefonach komórkowych, które przecież też mają wbudowany mikrofon.

Nie podoba nam się chatbot komentujący naszą rozmowę – ale nigdy nie wiemy, czy w domowym zaciszu rozmówca i tak nie przekaże innemu chatbotowi treści naszej konwersacji.

Co więcej – nieraz nie będziemy wiedzieć, czy słowa znajomego są jego własnymi wyjaśnieniami, czy konstruktem wygenerowanym przez AI. W przestrzeni internetowej coraz trudniej jest odróżnić człowieka od bota – nie dlatego, że AI tak bardzo przypomina ludzi, ale dlatego, że ludzie zaczęli pisać, jak boty. Statystyczny Polak nie czyta książek. Jeśli dodatkowo spędza sporo czasu obcując z AI, nie ma się co dziwić, że nie dostrzega nienaturalności własnego języka.

Zdajemy się zwracać uwagę na wszechobecną inwigilację dopiero wtedy, gdy ta zdaje się krzyczeć “szpieguję Was”.

Wścibscy i widoczni przyjaciele AI budzą naturalne zaniepokojenie – i właśnie dlatego to nie nimi powinniśmy się najbardziej martwić. Dużo bardziej niebezpieczne są popularne nieoceniające chatboty, widoczne jedynie na ekranie, które, niczym fałszywy przyjaciel, przywiązują nas do siebie i wyciągają z nas informacje, by potem przekazać je dalej czy wykorzystać przeciwko nam.

Zawiedzione zaufanie drugiego człowieka trudno jest odbudować. Gdy zawiedzie – rzadko kiedy przechodzimy nad tym do porządku dziennego mówiąc “to tylko człowiek”. Gdy jednak AI halucynuje lub udziela złych rad, “usprawiedliwiamy” aplikację mówiąc, że “to tylko technologia”.

To technologia, za którą stoją korporacje z dużymi pieniędzmi i celami biznesowymi. Nie są naszymi przyjaciółmi – i nie są nimi ich produkty. Warto o tym pamiętać – nawet, jeśli mamy stricte instrumentalne podejście do różnych narzędzie AI, przez ich twórców sami jesteśmy instrumentalnie wykorzystywani.

Skoro więc mawia się, że lepsza jest samotność od zdradzającego partnera czy fałszywego przyjaciela – dlaczego nie zastosować podobnego podejścia do chatbotów? Technologia nie rozwiąże problemu samotności – pogłębi go. Jak trywialnie by to nie brzmiało – problem samotności może rozwiązać jedynie drugi człowiek, otwarty na potrzeby innych osób, a nie na zapewnienie zysku korporacjom.

Źródła

Boone Ashworth, Wear This AI Friend Around Your Neck, Wired, 30.07.2024 Boone Ashworth, Kylie Robison, I Hate My Friend, Wired, 8.09.2025 Kamil Durajczyk, Epidemia samotności trawi pokolenie Z – zaskakujące wyniki badań, 28.11.2023, doz.pl Gosia Fraser, 41 odc. podcastu techspresso.cafe – Miłość w czasach algorytmów i robotów, 17.01.2025 Masahiro Mori , The Uncanny Valley, tłum. Karl F. MacDorman and Norri Kageki, IEEE Robotics & Automation Magaznie, czerwiec 2012 Kamil Durajczyk, Epidemia samotności trawi pokolenie Z – zaskakujące wyniki badań, 28.11.2023, doz.pl “Nigdy więcej samotności”. Młodzi potrzebują bliskości – 08.03.2024, polskieradio.pl

Poweekendowa prasówka z cyfryzacji 12-15.09.2025

Meta usuwa wpisy dot. Charliego Kirka, kanadyjski raport ostrzegający przed nieetycznym wykorzystaniem AI wykorzystuje fejkowe cytaty, a brytyjskie firmy szpiegują pracowników... zapraszam na poweekendową prasówkę z cyfryzacji.

fot: pixabay.com

Podsumowania

  1. Weekendowa Lektura Z3S: https://zaufanatrzeciastrona.pl/post/weekendowa-lektura-odcinek-641-2025-09-12-bierzcie-i-czytajcie/

  2. Uporządkować rzeczywistość. Poradnik analityczny OSW – link za mastodonem Michała Bogusza. Trafiło do działu podsumowań – ale to długi zbiór solidnych analiz, naprawdę warto zajrzeć https://www.osw.waw.pl/sites/default/files/Uporz%C4%85dkowa%C4%87%20rzeczywisto%C5%9B%C4%87-poradnik%20analityczny-OSW_www.pdf

  3. Okiem Watchdoga https://tube.pol.social/w/nt2BNseYfGqbLsu7m7gD55

Sekcja polska

  1. “Syreny alarmowe będą częściej rozbrzmiewały we wschodnich województwach Polski. Czas się do nich przyzwyczaić i nauczyć rozróżniać sygnały. Nie ma co się bać także alertów o zagrożeniu uderzeniem z powietrza” https://www.rp.pl/analizy/art43008231-marek-kozubal-alert-rcb-o-zagrozeniu-uderzeniem-z-powietrza-to-dopiero-poczatek

  2. Meta usuwa teksty dot. Charliego Kirka, zostawiając jednocześnie treści szkodliwe, które “nie naruszają standardów” serwisu. Niby nic nowego, ale...Tutaj coś się zadziało. Raz – usunięty tekst został przedrukowany w mediach: nie tylko w zajmującym się technologią techspresso.cafe, ale też w zajmującym się bardziej ogólną tematyką oko.press. Dwa – ta informacja zaczęła krążyć, była podawana dalej, finalnie widziałam ją na profilach ludzi spoza “medialnej”, “cyfrowej” czy “prywatnościowej” bańki. Myślę, że finalnie dużo więcej osób zapoznało się z tym wpisem, niż w przypadku, gdyby został na profilu Piotra Wilkina. Może to jest jakiś sposób na radzenie sobie z cenzurą korporacji? https://www.facebook.com/ilintar/posts/pfbid0P9wcRmQyXEGG2KL6mTvESsdhFx3rPHRwB7NkMMxo9yQutaGYzofnKrDQA7cRqC9sl https://techspresso.cafe/2025/09/12/opinia-nowy-swiety-swiatowej-prawicy/ https://oko.press/charlie-kirk-i-amoralny-nihilizm-wspolczesnej-prawicy-oto-tekst-usuniety-przez-facebooka

  3. I przy okazji – powinno być w sekcji ogólnej, ale że tematycznie powiązane z powyższym, to dam tutaj: Elmarowi Theveßenowi, dziennikarzowi ZDF, który miał “niewłaściwie” przedstawić postać Kirka, zagrożono cofnięciem wizy do USA (de) https://www.zeit.de/politik/ausland/2025-09/richard-grenell-elmar-thevessen-charlie-kirk-visa-usa

  4. “Co dalej z finansowaniem Starlinków dla Ukrainy przez Polskę i czy Ministerstwo Cyfryzacji pracuje nad aplikacją ostrzegającą przed dronami?” – wywiad Anny Wittenberg z Dariuszem Standerskim, wiceministrem cyfryzacji https://www.wnp.pl/tech/minister-tlumaczy-opoznienie-ws-ai-act-wiele-za-uszami-ma-komisja-europejska,983522.html

  5. Minister cyfryzacji przestrzega przed...signalem https://x.com/niebezpiecznik/status/1967179392271925283

  6. Rząd zajął się dezinformacją Izraela. Ambasador na dywaniku https://www.rp.pl/dyplomacja/art43002781-rzad-zajal-sie-dezinformacja-izraela-ambasador-na-dywaniku

  7. Prezes UODO apeluje o zmiany w prawie dotyczącym dokumentacji medycznej, by dostosować je do unijnych regulacji i potrzeb badań naukowych. https://mastodon.com.pl/@UODO/115207500196292436

  8. Ogólnopolski problem z płatnościami kartą. Awaria terminali eService https://niebezpiecznik.pl/post/ogolnopolski-problem-z-platnosciami-karta/

  9. Wyciek danych pracowników ekotrade https://sekurak.pl/wyciek-danych-pracownikow-ekotrade/

  10. Co zamiast wiadomości z socialmediów? RSS! https://superbelfrzy.edu.pl/glowna/informacje-z-pierwszej-reki/

  11. Temu ma 116 mln użytkowników. Polska w czołówce https://www.wirtualnemedia.pl/temu-ma-116-mln-uzytkownikow-w-europie-polska-w-czolowce-krajow,7199537673464416a

  12. “Brudy pierzemy wewnątrz”. Szef “Wyborczej” o gazecie, dziennikarzach i biznesie w mediach https://www.wirtualnemedia.pl/brudy-pierzemy-wewnatrz-szef-wyborczej-o-gazecie-dziennikarzach-i-biznesie-w-mediach-wywiad,7198373538134976a

Sekcja ogólna

  1. Od kart perforowanych do sztucznej inteligencji. Jak korporacje wspierają ludobójstwo https://krytykapolityczna.pl/swiat/ibm-microsoft-technologia-ludobojstwo/

  2. Kanada: raport dot. reformy edukacji, wzywający do etycznego zastosowania AI, zawiera fejkowe cytaty, jakby wygenerowane przez AI https://arstechnica.com/ai/2025/09/education-report-calling-for-ethical-ai-use-contains-over-15-fake-sources/

  3. Apple zablokuje dostęp Pegasusowi? (Mateusz Chrobok) https://www.youtube.com/watch?v=j7IGOPFBNr8

  4. FTC weźmie pod lupę Amazona i Google: chodzi o reklamy w wyszukiwarkach https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-09-12/amazon-google-probed-by-ftc-over-search-advertising-practices

  5. 1/3 brytyjskich firm szpieguje pracowników https://www.theguardian.com/world/2025/sep/14/uk-firms-bossware-monitor-workers-activity

  6. USA: aktywiści przeciwko centrom danych https://techpolicy.press/across-the-us-activists-are-organizing-to-oppose-data-centers

  7. Cyberprzestępcy powiązaniu z Koreą Pn. wykorzystują ChatGPT do tworzenia fałszywych dokumentów tożsamości https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-09-14/north-korean-hackers-used-chatgpt-to-help-forge-deepfake-id

  8. Microsoft uniknie unijnej kary rozdzielając Teamsy od Office'a https://arstechnica.com/tech-policy/2025/09/microsoft-dodges-eu-fine-by-unbundling-teams-from-office/

  9. Pokolenie Z kontra „nepo kids”. Jak blokada Instagrama obaliła rząd w Nepalu https://krytykapolityczna.pl/swiat/nepal-gen-z-protesty-instagram-dymisja-rzadu/

  10. Chiny zabiegają o zachodnich specjalistów: badacz z OpenAI zatrudniony przez Tencent https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-09-12/tencent-hires-openai-researcher-as-china-steps-up-talent-search

  11. Biometria jako zagrożenie dla cyberbezpieczeństwa (de) https://www.golem.de/2509/200006.html

  12. Trwa batalia o kontrolę czatu (de) https://netzpolitik.org/2025/chatkontrolle-noch-haelt-sich-widerstand/

  13. Spotify bierze się za Revanced – usługa pozwalała na streaming z obejściem reklam (de) https://www.golem.de/2509/200031.html

  14. “Tak, ale...” – niemiecki minister cyfryzacji ostrzega przed pochopnym wprowadzeniem zakazu socialmediów dla dzieci (de) http://heise.de/-10643551

  15. Gubernator stanu Utah Spencer Cox obwinia socialmedia o podsycanie podziałów społecznych po śmierci Charliego Kirka https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-09-14/utah-governor-blasts-evil-social-media-after-kirk-s-killing

  16. Jak podaje biuletyn Follow the Money https://www.ftm.eu/articles/war-crimes-surveillance-and-dodgy-messaging-apps, rosyjskie władze, stosując groźby i reklamy, zmuszają do korzystania z komunikatora Max (samego tekstu nie czytałam, nie znam języka, ale wrzucam, może ktoś zna i skorzysta) https://meduza.io/feature/2025/09/06/rossiyan-ugrozami-ugovorami-i-reklamoy-zagonyayut-v-messendzher-max-prilozhenie-dobralos-dazhe-do-detskih-sadov

  17. Rząd USA pozywa Ubera za dyskryminację niepełnosprawnych (en) https://www.theguardian.com/technology/2025/sep/11/us-government-uber-lawsuit

  18. Spada poparcie dla AI w dużych firmach (de) https://www.golem.de/2509/200034.html)

  19. Grok dezinformuje na temat działań londyńskiej policji https://www.theguardian.com/technology/2025/sep/14/musks-grok-ai-bot-falsely-suggests-met-misrepresented-footage-of-clashes-with-far-right

#prasówka #cyfryzacja

Prasówka z cyfryzacji 8-12.09.2025

Podsumowania

  1. Newsletter Frontstory.pl o rosyjskich operacjach wpływu https://frontstory.pl/rosyjskie-drony-i-polski-sciek-newsletter-sledz/

Sekcja polska

  1. To był podwójny atak: dronami i dezinformacją. W rosyjskie przekazy uwierzyła część Polaków https://oko.press/podwojny-atak-na-drony-i-dezinformacje

  2. Premier wybrał kandydata na Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej – jest nim Przemysław Kuna (Mastodon Fundacji Panoptykon) https://eupolicy.social/@panoptykon/115174904813959666

  3. Wywiad 12-latki z Braunem. Jej prawnik: “Nie był inicjatywą Sary” https://www.wirtualnemedia.pl/wywiad-12-latki-z-braunem-jej-prawnik-nie-byl-inicjatywa-sary,7198859574295488a

  4. Komisja sejmowa odrzuca petycję ws. obowiązkowych kanałów RSS na stronach podmiotów publicznych https://kontrabanda.net/r/komisja-sejmowa-odrzuca-petycje-ws-obowiazkowych-kanalow-rss-na-stronach-podmiotow-publicznych/

  5. Czterech cudzoziemców skazanych w Polsce za szpiegostwo na rzecz Rosji, aby uniknąć deportacji, złożyło wnioski o azyl – dowiedziała się „Rzeczpospolita”. https://www.rp.pl/sluzby/art42957981-szpiedzy-chca-azylu-zaskakujacy-final-najwiekszej-afery-wywiadowczej-w-polsce

  6. Jak radzić sobie z niepokojem wywołanym działaniami wojennymi https://zdrowie.pap.pl/wywiady/psyche/jak-radzic-sobie-z-niepokojem-wywolanym-dzialaniami-wojennymi

  7. WatchDog Polska zaprasza na kurs “(Bez)Nadzieja małej i dużej gminy”! https://siecobywatelska.pl/beznadzieja-kurs/

  8. Wyciek danych pracowników PKO Banku Polskiego https://sekurak.pl/wyciek-danych-pracownikow-pko-banku-polskiego/

Sekcja ogólna

  1. Co mówi artykuł 4. traktatu o NATO? (Gosia Fraser) https://ciekawostkihistoryczne.pl/2025/09/10/egipska-gra-o-tron-jak-kleopatra-vii-wstapila-na-tron/

  2. Albania: AI w funkcji ministra? (de) http://heise.de/-10642008

  3. Otwarty list naukowców przeciwko kontroli czatu (de) https://netzpolitik.org/2025/offener-brief-hunderte-wissenschaftlerinnen-stellen-sich-gegen-chatkontrolle/

  4. Amerykański Departament Zdrowia będzie korzystać z ChatGPT https://www.404media.co/hhs-asks-all-employees-to-start-using-chatgpt/

  5. Platformy internetowe zostały skrytykowane przez EFCSN za brak należytego stosowania się do Kodeksu postępowania w zakresie dezinformacji https://demagog.org.pl/analizy_i_raporty/moment-prawdy-dla-kodeksu-postepowania-w-zakresie-dezinformacji/

  6. Anna Wittenberg o orędziu Ursuli von der Leyen https://x.com/annawitten/status/1966041389151420456

  7. Były kierownik ds. cyberbezpieczeństwa WhatsAppa zarzuca Mecie niewystarczającą ochronę danych użytkowników https://kontrabanda.net/r/byly-kierownik-ds-cyberbezpieczenstwa-whatsappa-zarzuca-mecie-niewystarczajaca-ochrone-danych-uzytkownikow/ https://www.lemonde.fr/en/pixels/article/2025/09/09/whatsapp-and-meta-accused-of-serious-security-breaches-by-former-executive_6745186_13.html

  8. Europa zbada możliwość zakazu socialmediów dla dzieci poniżej 16 r. ż. https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-09-10/europe-will-study-social-media-bans-for-children-under-16

  9. USA: sygnaliści udostępnili Kongresowi dokumenty świadczące o tym, że Meta ukrywała badania dot. bezpieczeństwa dzieci https://techcrunch.com/2025/09/08/meta-suppressed-childrens-safety-research-four-whistleblowers-claim/

  10. Chiny sprzedają technologię do inwigilacji innym krajom autorytarnym (de) http://heise.de/-10639447

  11. USA: terapeuci korzystają z ChatGPT w tajemnicy przed pacjentami https://www.technologyreview.com/2025/09/09/1123386/help-my-therapist-is-secretly-using-chatgpt/

  12. CEO DeepMind: AI przyspieszy pracę nad nowymi lekami https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-09-12/deepmind-ceo-demis-hassabis-says-ai-will-cut-drug-discovery-from-years-to-months

  13. Tesla chce uruchomić autonomiczne taksówki na lotniska https://techcrunch.com/2025/09/09/tesla-is-seeking-permits-to-offer-ride-hail-services-at-silicon-valley-airports/

  14. Apel ponad 100 międzynarodowych mediów do prezydenta USA o nieograniczanie wiz dla dziennikarzy https://www.pap.pl/aktualnosci/apel-ponad-100-miedzynarodowych-mediow-do-prezydenta-usa-o-nieograniczanie-wiz-dla-0

  15. BlueSky wprowadza bookmarki (wreeeeszcie) https://techcrunch.com/2025/09/08/bluesky-adds-private-bookmarks/

  16. Meta chce wprowadzić nowe wymagania dla stosujących community notes (de) http://heise.de/-10640480

  17. Rząd Nepalu wycofał się z blokady mediów społecznościowych https://kontrabanda.net/r/rzad-nepalu-wycofal-sie-z-blokady-mediow-spolecznosciowych

  18. The Internet Coup: A Technical Analysis on How a Chinese Company is Exporting The Great Firewall to Autocratic Regimes https://interseclab.org/research/the-internet-coup/

  19. Dzieci z algorytmu (Artur Kurasiński) https://www.technofobia.pl/p/jak-dolina-krzemowa-hoduje-dzieci

  20. Nowość w komunikatorze Signal: szyfrowane kopie zapasowe w chmurze https://sekurak.pl/nowosc-w-komunikatorze-signal-szyfrowane-kopie-zapasowe-w-chmurze/

  21. Temu chce wzmocnić swoją pozycję na rynku amerykańskim https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-09-08/temu-plots-aggressive-us-comeback-with-60-price-cuts

  22. Uzależniony, zmęczony, zniszczony. Homo digitalis krwawi niebieskim światłem https://spidersweb.pl/plus/2025/09/homo-digitalis-ksiazka-wywiad

  23. Jak seksroboty, asystenci (asystentki) AI oraz deepfake'i wzmacniają mizogonię i ranią kobiety https://www.wired.com/story/is-ai-the-new-frontier-of-female-oppression/

  24. Raport francuskiej komisji parlamentarnej krytykuje TikToka https://www.lemonde.fr/en/pixels/article/2025/09/11/french-mps-investigating-tiktok-parliamentary-report-urges-new-safeguards-for-young-users_6745280_13.html

  25. Demagog o kontroli czatu https://demagog.org.pl/analizy_i_raporty/chat-control-to-koniec-prywatnosci-sprawdzamy-czy-te-obawy-maja-podstawy/

  26. Umowa OpenAI z Oracle https://techcrunch.com/2025/09/10/openai-and-oracle-reportedly-ink-historic-cloud-computing-deal/

  27. W. Brytania: większość cyberataków na szkoły to sprawka uczniów https://techcrunch.com/2025/09/11/kids-in-the-uk-are-hacking-their-own-schools-for-dares-and-notoriety/

  28. Sam Altman o psuciu socialmediów przez boty https://techcrunch.com/2025/09/08/sam-altman-says-that-bots-are-making-social-media-feel-fake/

  29. FTC zbada, w jaki sposób firmy zajmujące się AI zarządzają bezpieczeństwem chatbotów https://techcrunch.com/2025/09/11/ftc-launches-inquiry-into-ai-chatbot-companions-from-meta-openai-and-others/

  30. Białoruś uwolniła dziennikarzy związanych z Biełsatem. Andrzej Poczobut ciągle więziony https://www.wirtualnemedia.pl/bialorus-uwolnila-dziennikarzy-zwiazanych-z-bielsatem-andrzej-poczobut-ciagle-wieziony,7199158576130688a

  31. Anthropic popiera kalifornijski AI Safety Bill (projekt ustawy dot. AI) https://techcrunch.com/2025/09/08/anthropic-endorses-californias-ai-safety-bill-sb-53/

#prasówka #cyfryzacja

Prasówka feministyczna 5-12.09.2025

  1. Anna Brzezińska o odpowiedzialności rodzicielskiej, karmieniu piersią i mamkach w średniowieczu https://www.facebook.com/AnnaSigridBrzezinska/posts/pfbid04EGS5AY6F5vwrHrGi4mPRVxBxy3LQYD4XHXCs3JiVFCTqcWJfeTKfqDUkBiqQtvwl

  2. Podcast feministyczny: małżeństwa naprawcze we Włoszech https://www.youtube.com/watch?v=-8rdyKmawsw

  3. Egipska gra o tron. Jak Kleopatra VII wstąpiła na tron https://ciekawostkihistoryczne.pl/2025/09/10/egipska-gra-o-tron-jak-kleopatra-vii-wstapila-na-tron/

  4. Koreanki pozywają amerykańską armię. Oskarżają ją o zmuszanie do pracy seksualnej https://www.lemonde.fr/en/united-states/article/2025/09/09/south-korean-women-file-landmark-forced-prostitution-lawsuit-against-us-military_6745189_133.html

  5. Gdyby wszystkie choroby traktowano jak depresję i inne zaburzenia psychiczne...(Pani od feminatywów) https://www.instagram.com/p/DOagVlIiDkj/?img_index=1

  6. Jak seksroboty, asystenci (asystentki) AI oraz deepfake'i wzmacniają mizogonię i ranią kobiety https://www.wired.com/story/is-ai-the-new-frontier-of-female-oppression/

  7. “Wszyscy myśleli, że napisał to mężczyzna” Dziennikarka z Londynu 120 lat temu opisała księżną Daisy na zamku Książ (pallwall) https://walbrzych.wyborcza.pl/walbrzych/7,178336,32220655,wszyscy-mysleli-ze-napisal-to-mezczyzna-dziennikarka-z.html

  8. Czyim zadaniem jest edukacja seksualna dziecka? https://kosmosdladziewczynek.pl/portal-wiedzy/ale-temat/rodzice-kontra-szkola

  9. Założycielka fundacji Pokonać Endometriozę: Brakuje lekarzy, którzy potrafią rozpoznać tę chorobę https://kobieta.rp.pl/zdrowie/art42974161-zalozycielka-fundacji-pokonac-endometrioze-brakuje-lekarzy-ktorzy-potrafia-rozpoznac-te-chorobe

#femiprasówka #feminizm

AMA 01

(czyli Ask Me Anything 01)

Nieraz ktoś odzywa się do mnie, aby zapytać o coś, na czym jego zdaniem się znam, lub odnieść się do czegoś, co napisałam. Czasem odpisuję na bieżąco, czasem nie mam siły, czasem nie znam odpowiedzi, a czasem zwyczajnie “nawet nie wiem jak to skomentować ;)”. Bywają pod tym względem okresy spokojne, a bywają burzliwe – i taki był ostatni tydzień.

Z racji, że niektóre pytania się powtarzają, pomyślałam, że może lepiej zebrać je razem i co jakiś czas wypuszczać “Ask Me Anything” – taki właśnie zbiór pytań i krótkich odpowiedzi. Nie jestem jeszcze pewna, w jakiej docelowo formie i na ile regularnie, ale myślę, że przynajmniej w gorętszych okresach takie coś może mieć sens. Na razie wrzucę to po prostu na writefreely (i podlinkuję w socialmediach). Z góry przepraszam za stylistykę, potencjalne uproszczenia itp. – ale czasami potrzebna jest właśnie krótka odpowiedź, a nie obszerny artykuł

Dajcie znać, czy waszym zdaniem taka forma ma sens i ogólnie “co o tym myślicie”, a tymczasem zapraszam na AMA (czyli Ask Me Anything 01 – 01 jako numerek porządkowy, żeby odróżnić od kolejnych AMA, jeśli takowe będą)

Pyt. 1. Czy to prawda, że mLegitymacja dla pełnoletnich uczniów będzie teraz obowiązkowa?

Nie będzie. Nie ma obowiązku posiadać mObywatela (ani kompatybilnego z nim smartfona), mLegitymacja to dodatkowa opcja – klasyczne legitymacje pozostają w mocy (tylko dopilnujcie, żeby przedłużyć ważność)

Pyt. 2. Czy prasówki wracają już na stałe?

Mam nadzieję, że tak ;)

Pyt. 3. Czy szkoła może wymagać, aby podać prywatny numer telefonu ucznia?

Nie może. Jest na to specjalne rozporządzenie: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170001646/O/D20171646.pdf §8, ust. 2: “Do dziennika lekcyjnego wpisuje się [...] adresy poczty elektronicznej rodziców i numery ich telefonów, jeżeli je posiadają”

Dziecko to nie rodzic, a rodzic też nie musi posiadać maila i telefonu.

Pyt. 4. Czy szkoła może wymagać, by uczeń podał swój prywatny adres gmail?

Nie (jak wyżej), nie ma obowiązku posiadania poczty na gmailu

Pyt. 5. Czy szkoła może uzależniać posiadanie konta w dzienniku elektronicznym od posiadania adresu na gmailu?

Wedle mojej wiedzy – nie powinna, jeśli szkoła się przy tym upiera – może warto podpytać UODO czy UOKiK

Pyt. 6. Czy szkoła może zmusić ucznia do założenia szkolnego maila na gmailu?

Szczerze mówiąc – nie wiem. To chyba zależy od umowy, jaką szkoła (tudzież organ ją prowadzący) ma z Googlem. Wiem, że to kontrowersyjne, ale uwzględniając ostatnie wyroki sądowe nt. wysyłania danych Europejczyków do USA (https://netzpolitik.org/2025/trotz-trump-eu-gericht-gibt-gruenes-licht-fuer-transatlantischen-datenverkehr/) czy wyrok polskiego sądu w kwestii przekazywania danych Microsoftowi https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/461657CD16 obawiam się, że w przypadku Google'a sprawa może wyglądać podobnie. Ale to tylko “gdybanie”, upierać się nie będę.

#AMA

Poweekendowa prasówka z cyfryzacji 5-8.09.2025

Lasy państwowe na FB, kara dla Google'a...zapraszam na poweekendową prasówkę z cyfryzacji :)

Podsumowania

  1. Podsumowanie tygodnia techspresso.cafe https://www.youtube.com/watch?v=1Zet8ZEsDMQ (a na kanwie uwag dot. tradycyjnej korespondencji pozwolę sobie przypomnieć mój tekst “Czy jeszcze potrafimy zastąpić innym ludziom przyjaciół AI?” – wspominałam tam o podobnej kwestii, tyle, że dot. listów prywatnych) https://writefreely.pl/didleth/h1czy-jeszcze-potrafimy-zastapic-innym-ludziom-przyjaciol-ai

  2. Weekendowa Lektura Z3S https://zaufanatrzeciastrona.pl/post/weekendowa-lektura-odcinek-640-2025-09-07-bierzcie-i-czytajcie/

Sekcja polska

  1. Czy potrzebujemy państwowych e-dzienników? (mój tekst) https://writefreely.pl/didleth/h1czy-potrzebujemy-panstwowych-e-dziennikow

  2. Krajowa Administracja Skarbowa mniej kontrolowana niż ABW i Policja. Apel do Ministra Finansów https://panoptykon.org/inwigilacja-skarbowka-bez-kontroli-apel

  3. Podcast TP: jak korzystać z AI w szkole? (moje zdanie na ten temat znacie, ale koncepcja, by prosić ChatGPT o napisanie wiadomości do rodzica, by brzmiała grzecznie, jest ciekawa ;D) https://www.tygodnikpowszechny.pl/jak-korzystac-z-ai-w-szkole-tematy-tygodnika-191624

  4. Lasy Facebookowe – Instytucje publiczne nie powinny napędzać klientów korporacjom. Petycja Fundacji “Internet Czas Działać” https://www.internet-czas-dzialac.pl/lasy-facebookowe/

  5. Podcast Premiera Pisma: Szkoły kontra smartfony – troska o młodych czy hipokryzja dorosłych? (link za grupą fb Lekcje Higieny Cyfrowej) https://www.youtube.com/watch?v=4Nw2jg1qE88

Sekcja ogólna

  1. Wysoka kara dla Google’a w UE. Czy Trump się zemści? https://techspresso.cafe/2025/09/08/wysoka-kara-dla-googlea-w-ue-czy-trump-sie-zemsci/

  2. Czechy ostrzegają przed chińską technologią w infrastrukturze krytycznej https://techspresso.cafe/2025/09/08/czechy-ostrzegaja-przed-chinska-technologia-w-infrastrukturze-krytycznej/

  3. Google Gemini nie spełnia wymagań dot. bezpieczeństwa dzieci (en) https://techcrunch.com/2025/09/05/google-gemini-dubbed-high-risk-for-kids-and-teens-in-new-safety-assessment/

  4. Cory Doctorow: dlaczego Wikipedia działa? https://pluralistic.net/2025/09/05/be-the-first-person/

  5. Rosja zachęca do instalowania rządowej aplikacji szpiegowskiej, jednocześnie ograniczając dostęp do internetu (en) https://www.politico.eu/article/russia-app-max-data-privacy-concerns-whatsapp-kremlin-china/

  6. OpenAI zamierza produkować własne chipy (en) https://arstechnica.com/ai/2025/09/openai-links-up-with-broadcom-to-produce-its-own-ai-chips/

  7. ElevenLabs pozwoli pracownikom spieniężyć akcje. To taktyka startupów walczących o talenty https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-09-08/elevenlabs-to-let-staff-sell-shares-at-6-6-billion-valuation

  8. Jak polityka Trumpa wpływa na naukowców na początku ich kariery (en) https://www.technologyreview.com/2025/09/08/1123166/trumps-policy-early-career-scientists/

  9. Warner Bros pozywa Midjourney (en) https://techcrunch.com/2025/09/05/warner-bros-sues-midjourney-for-ai-images-of-superman-batman-and-other-characters/

  10. Niemcy tną wydatki na cyfrową suwerenność (de) http://heise.de/-10634806

  11. Anthropic i prawa autorskie: ugoda na 1,5 mld dolarów https://www.facebook.com/techspresso.cafe/posts/pfbid02FEP6dqUNnzGhsmt7Fp4vnNkk5RqfSp4FmjH6uvGkrukj4wcPKwE1rYcGZrwqinJKl https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-09-05/anthropic-to-pay-1-5-billion-to-settle-author-copyright-claims

  12. Turcja blokuje dostęp do mediów społecznościowych https://www.wirtualnemedia.pl/turcja-blokuje-dostep-do-mediow-spolecznosciowych-przez-wezwania-do-antyrzadowych-protestow,7197972732771264a

  13. Akcjonariusze Tesli będą głosować nad inwestycją w xAI https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-09-05/tesla-shareholders-to-vote-on-xai-investment-in-november

  14. Ryzyko awarii Azure w związku z awarią kabla podmorskiego (de) https://www.golem.de/2509/199856.html

  15. Nowa funkcja ChatGPT ma przypominać, że chatboty nie są ludźmi o stałych poglądach https://arstechnica.com/ai/2025/09/chatgpts-new-branching-feature-is-a-good-reminder-that-ai-chatbots-arent-people/

  16. Prywatność i demokracja nie są na sprzedaż (link za twitterem Tomasza Borysa) https://thehill.com/opinion/civil-rights/5489749-fourth-amendment-digital-age-erosion/

  17. Chiny budują wielką koalicję? Demonstracja chińskiej siły – parada wojskowa w Pekinie https://zawielkimmurem.net/2025/09/08/chiny-buduja-wielka-koalicje-demonstracja-chinskiej-sily-parada-wojskowa-w-pekinie/

  18. Nepal blokuje dostęp do mediów społecznościowych (de) https://www.heise.de/news/Nepal-blockiert-Zugang-zu-den-weltweit-groessten-sozialen-Netzwerken-10636373.html

#cyfryzacja #prasówka

Czy potrzebujemy państwowych e-dzienników?

Wraz z nowym rokiem szkolnym powróciły stare problemy – w tym także te dotyczące komunikacji nauczycieli z rodzicami. Jedni i drudzy zalogowali się do popularnych komercyjnych aplikacji – bo państwowej alternatywy wciąż brakuje.

Wraz z początkiem września powróciły wszystkie bolączki polskiej edukacji. Na ich tle kwestia e-dzienników nie jest specjalnie paląca, mimo to temat co jakiś czas powraca. Zajmowali się nim m. in. Anna Wittenberg czy Krzysztof Bałękowski na łamach DGP. Pisały o nim serwisy zajmujące się oświatą i samorządami. Odezwali się wywołani do tablicy politycy. Przede wszystkim jednak głos zabrali sami rodzice, zirytowani sposobem komunikacji ze szkołą swoich dzieci. Obecnie wszyscy zdają się być zgodni co do tego, że w kwestii elektronicznych dzienników potrzeba zmian – jednak perspektywa, by te zmiany nastąpiły szybko, oddala się coraz bardziej.

Obecna sytuacja

Na chwilę obecną szkoły są prawnie zobowiązane do prowadzenia dziennika. Dziennik elektroniczny musi jednak spełniać konkretne wymagania: umożliwiać rodzicom bezpłatny wgląd, rejestrować historię zmian, zapewniać bezpieczeństwo i selektywny dostęp do danych czy umożliwiać eksport do XML.

Mimo, iż państwo nakłada na szkoły konkretne wymagania – samo nie zapewnia im narzędzia niezbędnego do ich realizacji. Sytuację wykorzystały firmy prywatne, oferując szkołom i prowadzącym je samorządom komercyjne rozwiązania. Konkurują między sobą oferując nie tylko kontakt z nauczycielem czy wgląd w oceny, ale też walcząc o klienta dodatkowymi – i nieraz dodatkowo płatnymi – funkcjonalnościami, jak dostęp do aplikacji mobilnej czy moduł pracy zdalnej. Chociaż mniejszych i większych rozwiązań istnieje naprawdę sporo, to na rynku dominują dwa: Librus i Vulcan.

W związku z tą sytuacją pojawiają się głosy niezadowolenia – od codziennych skarg i narzekań nauczycieli i rodziców, poprzez głosy ekspertów, a na medialnych kontrowersjach kończąc. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że zastana sytuacja przeszkadza wszystkim. Jeśli jednak zgłębimy temat okaże się, że aspekt skandaliczny dla jednych, dla drugich jest zaletą i vice versa. Gdy jedni domagają się państwowego e-dziennika, inni sami proponują nauczycielom komunikację za pomocą Messengera czy WhatsAppa.

Kontrowersje wokół e-dzienników

Jak zwróciła uwagę Anna Wittenberg w 2023 roku, e-dzienniki kosztują szkoły 40 mln rocznie. Rok temu samo MEN w odpowiedzi na interpelację posła Grzegorza Płaczka przyznało wprost, że “nie gromadzi informacji oraz nie prowadzi wyliczeń dotyczących kosztów poniesionych przez organy prowadzące szkoły na zakup licencji do dzienników elektronicznych”. Uwzględniając zyski osiągane przez spółki stojące za e-dziennikami należałoby przyjąć, że koszta ponoszone przez państwo są coraz większe.

Na ironię zakrawa fakt, że samorządy wydają fortunę na komercyjne oprogramowanie, a najwyraźniej nie zabezpieczają środków na podstawowe potrzeby. Praktycznie co roku trafiają się nauczyciele i rodzice współfinansujący działania szkół z własnej kieszeni, bo w budżecie zabrakło środków, jak i tacy, którzy się przeciwko tego typu wolontariackim działaniom stanowczo buntują – i każda ze stron ma wiele racji.

Wydatki ponoszone przez samorządy to nie jedyny problem. Komercjalizacja e-dzienników to także reklamy, w tym reklamy profilowane kierowane do dzieci. Jak zauważyła Fundacja Panoptykon – tego typu praktyki mogą naruszać DSA (Akt o Usługach Cyfrowych). Niezależnie od tego, czy rzeczywiście naruszają (kwestia wdrażania w Polsce DSA to osobny problem) – to na pewno budzą poważne wątpliwości natury etycznej. Reklama profilowana budzi wiele już obaw w przypadku typowo komercyjnych usług kierowanych do dorosłych, a tutaj mamy do czynienia z targetowaniem dzieci za pieniądze podatników.

Rok temu w socialmediach wybuchła kolejna afera: donoszono, że rodzice będą musieli teraz płacić za dostęp do e-dziennika. W praktyce okazało się, że chodzi po prostu o dodatkowe funkcje w aplikacji eduVULCAN, dostępnej na Androida czy iOS. Z racji jednak, że większość rodziców porozumiewa się ze szkołą właśnie za pośrednictwem aplikacji mobilnej, temat ruszył opinię publiczną bardziej, niż kwestia finansowania przez samorządy.

W sprawie interweniowali politycy, UOKiK obiecał monitorować sytuację, a rodzice uruchomili petycję, by sprzeciwić się planowanym opłatom.

Finalnie wiosną tego roku rząd zapowiedział wprowadzenie państwowego e-dziennika. Dlatego, gdy finalnie nowelizacja Prawa Oświatowego ujrzała światło dzienne i kwestia Centralnego Dziennika Elektronicznego została zignorowana, wiele osób i grup nie kryło rozczarowania. Pominięciu istotnych zapisów przeciwstawiła się m. in. inicjatywa obywatelska „Stop opłatom w e-dziennikach”, zrzeszająca uczniów i rodziców, czy Związek Powiatów Polskich, zwracający uwagę na ponoszone przez samorządy koszta.

Brak stosownych zapisów dziwi tym bardziej, że za państwowymi e-dziennikami optowali sami rządzący, a Centralny Ośrodek Informatyki zdawał się być gotowy na takie rozwiązanie. Zwracano uwagę, że gdyby nie opieszałość polityków, państwowy e-dziennik można by wkrótce testowo wdrażać.

Czy to na pewno takie proste?

Problem jest bardziej złożony, niż się na pierwszy rzut oka wydaje. Kwestia istotne dla polityków, dziennikarzy czy aktywistów zdają się być zupełnie rozbieżne z priorytetami rodziców.

Przeciętnego rodzica nie obchodzi, że w dzienniku wyświetlane są profilowane reklamy – jest przyzwyczajony do ich wszechobecności. Nie interesuje go nudna “papierkologia” związana z budżetem gminy czy ustaleniami między władzami miasta a dyrekcją szkoły. Jeśli samorządowi wydającemu krocie na e-dziennik zabraknie środków na przysłowiowy papier do ksero (czy inne istotne wydatki na oświatę) – to na pierwszej linii starcia z niezadowolonym rodzicem stanie nauczyciel, który ani na działanie urzędników, ani tym bardziej polityków, nie ma bezpośredniego wpływu.

Przeciętnego rodzica nie obchodzi suwerenność cyfrowa – wręcz przeciwnie, ochoczo korzysta z produktów i usług amerykańskich, a czasem i chińskich korporacji. Mając do wyboru przyzwoitą aplikację od państwa oraz “wygodniejszą” i bardziej kolorową od diabła – chętniej wybierze tę drugą, widząc niereformowalnych dziwaków w osobach, które takiego wyboru nie podzielają. Oburzenie rodziców budzą opłaty za aplikacje na Androida czy iOS – ale jeszcze większe inny rodzic, który tego Androida czy iOS nie chce używać.

Gdy społecznicy walczą z profilowanymi reklamami w e-dziennikach, rodzice ochoczo zakładają grupy rodzicielskie na Messengerze czy WhastAppie, nieraz podobne rozwiązania proponując swoim dzieciom – za małym, by z socialmediów korzystać.

W kwestii e-dzienników mamy więc dużo więcej do nadrobienia, niż się na pierwszy rzut oka wydaje. Nie chodzi tylko o kwestie finansowe, a o przekonanie rodziców (wyborców!), dlaczego e-dziennik powinien wyglądać inaczej, niż chciałby przeciętny użytkownik Instagrama chwalący się swoim “samodzielnym” 9latkiem ogarniającym TikToka.

Statystyczny Iksiński nie zgłębi tego tematu. Jest zbyt zmęczony codziennymi obowiązkami z jednej strony i zbyt podatny na wpływy z drugiej, by myśleć perspektywicznie. Nieraz sam zachęca, by wszelkie niewygody czy ograniczenia e-dziennika omijać za pomocą usług Mety czy Google'a. A państwo musi stworzyć rozwiązanie będące odpowiedzią nie tylko na “tu i teraz” wygodnych rodziców, ale narzędzie łączące funkcjonalność i bezpieczeństwo.

Ciekawe podejście zaprezentował Piotr Trudnowski na łamach Klubu Jagiellońskiego w artykule Librus a kryzys polskiej szkoły. Manifest o odbudowie zaufania”.

Wielu go nie przeczytało i nie przeczyta, bo został umieszczony w “prawicowym” czy “konserwatywnym” serwisie. W spolaryzowanym społeczeństwie dzielimy ludzi na “dobrych, bo naszych” i “złych, bo tych drugich”. Skupiamy się na tym, co nas dzieli, zamiast na tym, co nas łączy i z automatu nie wsłuchujemy się w to, co ktoś spoza naszej bańki ma do powiedzenia. Szkoda, a w tym wypadku podwójna szkoda – bo to najlepszy tekst w omawianym temacie, jaki w ostatnich latach czytałam. Mam nadzieję, że przynajmniej część z “lewicowej” czy “postępowej” strony barykady kliknie w link.

Autor pisze o różnych bolączkach związanych z e-dziennikami, w tym także takich, które zdają się umykać publicznej dyskusji. Mówi o wszechobecności elektroniki i wprowadzaniu jej już od najmłodszych lat przez rodziców pragnących stałej kontroli nad dzieckiem.

Zwraca uwagę, że aplikacje całkowicie przerzucają odpowiedzialność z dzieci na ich rodziców, przez co uczniowie nie uczą się samodzielności, proszenia o pomoc i ponoszenia konsekwencji. Rodzice stale – i nadmiernie – kontrolują swoje dzieci, nie odrywając się od smartfonów, a same dzieciaki nie zdobywają kompetencji radzenia sobie w trudniejszych sytuacjach, gdyż rodzic jest od razu o wszystkim informowany. Finalnie sytuacja prowadzi do wypalenia rodzicielskiego, zbyt intensywnych relacji na linii rodzic-nauczyciel i utrudnia pilnowanie higieny cyfrowej, a tym samym uczenie jej podopiecznych.

Potrzebujemy państwowych e-dzienników

Jednak szans na szybką zmianę tego stanu rzeczy nie ma – i długo nie będzie. Nie oznacza to, że jesteśmy całkowicie bezradni – i jako państwo, i jako społeczeństwo.

Mamy ograniczony wpływ na sposób komunikacji ze szkołą czy innymi rodzicami – co nie znaczy, że żaden. Nie zapobiegniemy grupom rodzicielskim na Messengerze czy wiadomościom wysyłanym przez e-dziennik o różnych dziwnych porach dnia i tygodnia przez obie strony – możemy jednak stawiać granice i je egzekwować.

Nauczyciel wpadł przy niedzielnym obiedzie na fantastyczny pomysł na poniedziałkowe zajęcia – więc korzysta z e-dziennika, by poprosić rodziców o przygotowanie dodatkowych rzeczy do szkoły? Napisać może – ale rodzic ma prawo spędzić niedzielne popołudnie na spacerze z rodziną, a nie z nosem w smartfonie. Rodzic odpisuje nauczycielowi w środku tygodnia o 21.00, bo dopiero wrócił z pracy? Ma prawo – ale nauczyciel nie musi o tej porze wiadomości odczytać, bo ma prawo do prywatnego życia. Jeśli dzieci i młodzież mają się nauczyć higieny cyfrowej – potrzebują odpowiedzialnych dorosłych, którzy dadzą im dobry przykład.

Dużo więcej może zdziałać państwo. Powtórzę za chyba wszystkimi: jeśli już szkoły muszą korzystać z e-dziennika, niech przynajmniej państwo zapewni im jego bezpłatną wersję. A to, chociaż potrzebne, będzie niełatwe.

Nie wystarczy – co umyka rodzicom – zrobienie darmowej aplikacji na Androida czy iOS, będącej odpowiednikiem komercyjnych rozwiązań. Nie da się zastąpić e-dziennika ulubioną aplikacją Iksińskiego, która wprawdzie Iksińskiego zadowala – ale nie spełnia podstawowych wymogów. Potrzebujemy otwartoźródłowego wieloplatformowego rozwiązania, dostępnego także z poziomu przeglądarki czy API. Nie wystarczy synchronizacja z mObywatelem, który nie dość, że stanowi aplikację mobilną dostępną jedynie na 2 amerykańskie systemy operacyjne, to wciąż nie doczekał się publikacji kodu źródłowego (teoretycznie tej jesieni powinien się doczekać, ale że analogiczne zapewnienia słyszeliśmy już nieraz, to uwierzę dopiero, jak zobaczę). Jednak przeciętny rodzic nie zrozumie, dlaczego “nie wystarczy” – bo ufa bardziej takim firmom, jak Google czy Apple, niż instytucjom państwowym.

To tutaj leży poważny problem – Polacy nie mają zaufania do państwa, a państwo nie umie tego zaufania zdobyć.

Chociaż sama jestem zwolenniczką publicznych rozwiązań, chociaż wiem, że państwo i tak ma dane wszystkich dzieciaków dostępne za pośrednictwem Systemu Informacji Oświatowej, to na myśl o kolejnym centralny e-rejestrze czuję pewien niepokój.

Naturalnie rodzą się pytania: kto stworzy potrzebne rozwiązania – instytucja państwowa, czy prywatna firma? Kto otrzyma w przyszłości dostęp do korespondencji rodziców z nauczycielami? W jaki sposób może wykorzystać te informacje? W jaki sposób dane zostaną zabezpieczone, gdzie będą przechowywane, kto będzie odpowiadać za cyberbezpieczeństwo i potencjalne naruszenia? Co stanie się w przypadku awarii lub wycieku danych?

Skoro tego typu wątpliwości mam ja – osoba świadoma, jak istotną rolę pełni suwerenność cyfrowa i sceptycznie nastawiona względem dominacji BigTechów, to jak do tematu podejdzie przeciętny rodzic? Przyjmie z ulgą nowe państwowe rozwiązanie, czy wręcz przeciwnie – zacznie się jeszcze intensywniej domagać, by przenieść komunikację na “sprawdzonego” Messengera czy WhatsAppa?

Już teraz część komunikacji odbywa się tą nieoficjalną drogą. Doszliśmy do pewnego paradoksu. E-dzienniki, a przynajmniej ich podstawowe wersje, nie oferują grup dla dzieci czy rodziców – ich istnienie nie jest przecież niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania szkoły i jedynie niepotrzebnie przykuwałoby do ekranów. Jednak rodzice i tak je tworzą – korzystając z aplikacji firm oskarżanych o wszystko, co najgorsze w internecie. W przypadku zdalnego nauczania szkoły czynią podobnie, posiłkując się korporacyjnym oprogramowaniem do videokonferencji.

Naiwnością byłoby zakładać, że czasy zdalnego nauczania bezpowrotnie minęły – nie wiemy, jakie wyzwania czekają nas w przyszłości. Gdy lockdowny mieliśmy już za sobą, jedna ze szkół przeszła na zdalne nauczanie – w salach było bowiem zbyt zimno, by kontynuować stacjonarne lekcje. Najwyraźniej zabrakło środków na dostateczne ogrzanie szkoły – środki na e-dzienniki były.

Czy zatem wycofanie Centralnego Dziennika Elektronicznego ze zmian w Prawie oświatowym to zły znak? To zależy.

Z jednej strony potrzebujemy tego rozwiązania od dawna i wszystko wskazuje na to, że są osoby gotowe nad nim pracować. Można przygotować odpowiednie przepisy i zacząć je wdrażać, choćby powoli i stopniowo. Jedyne, czego brakuje, to wola polityczna.

Jest jednak pewna iskierka nadziei.

Polskie szkolnictwo w zasadzie od zawsze padało ofiarą politycznych rozgrywek, za co można obwinić zarówno polityków, jak i samych wyborców, rzadko kiedy traktujących priorytetowo kwestie edukacyjne podczas wrzucania głosu do urny. Każdy kolejny Minister Edukacji starał się w pośpiechu składać obietnice i w pośpiechu wprowadzać kolejne reformy, argumentując swoje decyzje koniecznością naprawienia tego, co zepsuli poprzednicy. Kolejne roczniki uczniów stawały się królikami doświadczalnymi polityków.

W tym kontekście niepokojące wycofanie się z Centralnego Dziennika Elektronicznego z nowelizacji przepisów oświatowych budzi jednak pewne nadzieje. Parafrazując znane powiedzenie – może lepiej późno – ale porządnie, niż szybko – ale byle jak. Skoro w sprawie komercyjnych e-dzienników interweniowali posłowie skrajnie różniących się partii (Grzegorz Płaczek z Nowej Nadziei czy Adrian Zandberg z Razem), skoro potrzebę publicznego e-dziennika widzą już zarówno przedstawiciele KO, jak i PiS – mamy wreszcie szansę na jakieś porozumienie ponad podziałami i wprowadzenie zmian w ramach realnego poprawienia sytuacji w szkolnictwie, a nie jedynie rozliczania poprzedników. Polska oświata potrzebuje tego bardziej, niż kiedykolwiek. Oby tylko po raz kolejny nie skończyło się na pustych obietnicach.

Źródła

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12399356 https://szkolabezoplat.pl/ Krzysztof Bałękowski, Co dalej z centralnym dziennikiem elektronicznym w szkołach? Samorządy zaskoczone decyzją MEN, 29.07.2025, serwisy.gazetaprawna.pl Joanna Cisowska, Czy polska szkoła musi być uzależniona od Big Techów?, 28.10.2024, techspresso.cafe Paulina Musianek, Kontrowersyjne zmiany w aplikacji eduVulcan. UOKIK reaguje, 09.09.2024, wiadomosci.radiozet.pl Oliwier Jaszczyszyn, Vulcan postanowił się zabawić w Librusa, 2.09.2024, https://blog.oliwierjaszczyszyn.com/vulcan-postanowil-sie-zabawic-w-librusa Grzegorz Adam Płaczek, Interpelacja nr 4578, 3.09.2024, sejm.gov.pl Piotr Trudnowski, Librus a kryzys polskiej szkoły. Manifest o odbudowie zaufania, 29.08.2025, klubjagiellonski.pl Anna Wittenberg, Kiedy publiczny e-dziennik? Szkoły wydają krocie na komercyjne wersje, 29 listopada 2023, serwisy.gazetaprawna.pl Anna Wittenberg, Rosną kontrowersje wokół e-dzienników. Librus łamie prawo?, 23.09.2024, serwisy.gazetaprawna.pl Nowacka: kwestia odpłatności za e-dzienniki jest analizowana, 05.09.2024, samorzad.pap.pl Zandberg interweniuje ws. opłat za e-dzienniki. Ministerstwo odpowiada, 04.09.2024, pap.pl/

#szkoła #edukacja #rodzice #dzieci #nauczyciele #edzienniki #ePanstwo #cyfryzacja