Delta Chat planuje rezygnację z nieszyfrowanej wersji e-maila

Delta Chat, komunikator oparty na e-mailu, przeszedł znaczące zmiany w wersji 2.x, wprowadzając domyślne szyfrowanie end-to-end i ograniczając funkcje czatów nieszyfrowanych. Użytkownicy wyrażają obawy dotyczące utraty interoperacyjności oraz trudności w korzystaniu z aplikacji przez osoby, które nie mają Delta Chat, co może wpłynąć na przyszłość projektu.

Widok członków nieszyfrowanej grupy w DC 2.x z awatarami-kopertami

Delta Chat jest komunikatorem oferującym szyfrowane rozmowy – tak jak wiele jego konkurentów, między innymi Signal, Matrix, czy XMPP wraz z OMEMO.

Co jednak wyróżniało Delta Chat to fakt, że opierał się on o e-maila – pozwalając na uzyskanie prostego we wdrożeniu w życie modelu interoperacyjności, gdyż nie wszyscy muszą dzięki temu pobierać dedykowanej aplikacji do komunikowania się.

Począwszy od wersji oznaczonych jako 2.x, twórcy Delta Chatu obrali nieco inną wizję projektu – budowanie zdecentralizowanego i szyfrowanego komunikatora. Jak ogłosili twórcy, szyfrowanie end-to-end ma być od teraz preferowane i domyślne.

W nowej wersji wprowadzono silny podział na czaty szyfrowane i nieszyfrowane, z czego możliwości tych drugich zostały ograniczone, m.in. awatary zastąpiono ikoną koperty oraz zniknęła opcja dodawania i usuwania członków grupy po jej utworzeniu (można to zrobić tworząc nowy czat).

Warianty Delta Chat na różne platformy (tzw. klienty chatmail) używają wspólnej biblioteki – Chatmail Core – zawierającej całą logikę komunikacji, co poprawia kompatybilność między klientami i ułatwia wprowadzanie zmian. Zmiany o których mowa w tym artykule wprowadzono globalnie w bibliotece, co znaczy, że dotyczą każdego klienta, który ją zaktualizuje (w chwili obecnej są to wszystkie znane klienty, również te nieoficjalne).

Osoby, które nie wykonały przedtem kopii zapasowej, mogą mieć problem z powrotem do wcześniejszej wersji bez zaczynania od nowa, ponieważ plik kopii zapasowej 2.x jest częściowo niekompatybilny z 1.x (zmienił się sposób identyfikacji poszczególnych czatów). Po aktualizacji następuje automatyczna konwersja struktury bazy danych do nowego formatu.

Komentarze społeczności

Użytkownik o pseudonimie anedroid utworzył zgłoszenie na GitHubie. W odpowiedzi twórcy adbenitez i nicodh napisali, że „nie jest to błąd, lecz celowe działanie”, oraz że „nowe zachowanie jest wynikiem dogłębnej analizy i najlepiej odzwierciedla zasady bezpieczeństwa”. Dalsza dyskusja przeniosła się na forum.

Anedroid stwierdził, że ponieważ uczestniczy w wielu konwersacjach z osobami nieposiadającymi tej aplikacji, jego wrażenia z korzystania z Delta Chat znacznie się pogorszyły. Zasugerował, że powinno się poinformować użytkownika o konsekwencjach i umożliwić wykonanie kopii zapasowej (lub zrobić to automatycznie) przed ingerencją w dane – samo ogłoszenie na stronie jest niewystarczające. Alternatywnie, dodać tę funkcję jako eksperymentalną, domyślnie wyłączoną z poziomu ustawień.

Niektórzy użytkownicy zwrócili uwagę na brak równowagi między bezpieczeństwem a kompatybilnością ze zwykłymi usługami e-mail. Oto fragment jednej z takich wypowiedzi, autorstwa therainingmonkey:

Jest mnóstwo bezpiecznych komunikatorów e2e (Signal, Matrix, Whisper, Tox, Wire, XMPP, SimpleX, Session, Threema, Briar, Mattermost, etc.).

Jasne, każdy czymś się różni, ale jeśli Delta Chat skupi się wyłącznie na szyfrowaniu, stanie się zaledwie kolejnym przykładem, kolejną aplikacją powodującą fragmentację społeczności, której moja babcia nie zainstaluje, bo „wszyscy są na WhatsAppie, po co mi ta dziwna aplikacja, której nikt ze znajomych nie używa?”.

Interoperacyjność była tym, co wyróżniało Delta Chat na tle innych; fakt, że nie musieliśmy nagabywać przyjaciół i rodziny do dołączenia do nowej sieci, był czymś rewolucyjnym.”

Łącznie 5 użytkowników (andreas, anedroid, raiden, saper, therainingmonkey) było przeciwnych tym zmianom. Stanowisko pozostałych, za wyjątkiem osób związanych z projektem, trudno określić jako jednoznacznie pozytywne lub negatywne. Oto, co pisze hpk – jeden z opiekunów projektu:

Dzięki za zainteresowanie i wsparcie przez lata!

Jeśli doceniasz Delta Chat jako klienta poczty tak jak @Raiden i inni, to zrozumiałe, że ostatnie trendy w projekcie, w tym wydania V2, wzbudzają obawy i obiekcje. Do 12 maja 2024 na stronie Delta Chat było napisane: „Rozmawiaj z kimkolwiek przez e-mail nawet jeśli nie używa Delta Chat”. Wraz z wprowadzeniem szybkiej rejestracji [Instant Onboarding] 31 maja, główny sposób komunikacji zmienił się. Delta Chat nie próbuje już być klientem poczty, lecz łatwym w użyciu komunikatorem niewymagającym podawania prywatnych danych (jak adres e-mail czy hasło).

W wersji 2.0.3 (przed zgłoszeniem), z wbudowanej w aplikację pomocy w formie FAQ zniknęło zdanie: „Czasami utrzymanie kontaktu jest ważniejsze niż szyfrowanie end-to-end”. Zmieniono też stronę główną, zachęcająca do komunikacji z każdym, nawet jeśli nie ma aplikacji, choć obecnie wciąż wymienia klasycznego e-maila jako alternatywę dla Chatmail.

Jak podaje hpk, przez flagową instancję Chatmail codziennie przepływa około 2.3 mln wiadomości z około 500 tys. aktywnych adresów. Jak wynika z ankiety przeprowadzonej w fediverse, spośród 468 ankietowanych:

Dodaje również:

W kręgach kontrybutorów ma miejsce żywa dyskusja o zastosowaniu klasycznego e-maila i niektórzy są zainteresowani ulepszeniem tego obszaru. […] Kiedy i jak zajmiemy się ulepszeniami klasycznego e-maila, zobaczymy. Raczej nieprędko.

Przyszłość Delta Chatu

Ostateczna decyzja i przyszłość Delta Chat nie jest pewna. Dostępne informacje dają podstawy, by uznać obecny stan za tymczasowy, z jednym z dwóch prawdopodobnych rozstrzygnięć:

  1. Projekt skupi się całkowicie na Chatmail i szyfrowanych czatach, e-mail będzie coraz trudniejszy w utrzymaniu, hamując rozwój, i ostatecznie przestanie być wspierany.
  2. Szyfrowane czaty i nieszyfrowane e-maile pozostaną rozdzielone, a z czasem do tych drugich brakujące funkcje zostaną dodane niezależnie – być może będą inne funkcje, specyficzne dla e-maili, np. ustawianie tytułów, wątki, etc.

Twórcy Delta Chat odnieśli się do kwestii kopii zapasowych, nie podali jednak instrukcji jak przywrócić aplikację do wcześniejszego stanu.

Źródła

Tło grafiki tytułowej pochodzi ze strony commons.wikimedia.org. Treść artykułu powstała na podstawie następujących źródeł tekstowych:

Ten artykuł oryginalnie miał pojawić się na „Kontrabandzie” w sekcji „informacje”, nie mógł tam jednak zostać opublikowany, ponieważ prace nad nim zakończyły się ponad miesiąc po wydarzeniu, które sprawozdaje. Wstawiam go tutaj, aby pozostał publicznie dostępny ślad po mojej pracy i po tym – tu mogę bezkarnie to napisać – paskudnym i rozczarowującym zagraniu ze strony twórców Delta Chatu. Pozwolę sobie na osobisty komentarz (oprócz tego, co już dałem na forum):

Przez długi czas to był mój ulubiony komunikator – jedyny spełniający moje wymogi co do otwartości i bezpieczeństwa, a zarazem taki, na którego nie musiałem nikogo ściągać (odwieczny problem niszowych narzędzi komunikacji). Bez trudu przeniosłem tam swoją komunikację z całą rodziną i większością znajomych. Mamy grupę na rodzinne fotki i wspólny kalendarz który okazał się strzałem w dziesiątkę. Oni również chętnie zainstalowali Delta Chat, skuszeni łatwością przeniesienia tam swojej komunikacji. Przyciągnęła ona wielu użytkowników.

Twórcy tego nie docenili, lecz w pogoni za ideałem „szyfrowanego i zdecentralizowanego komunikatora” stracili z oczu ten bezcenny skarb, jaki był w ich rękach. Nie uświadomili sobie dostatecznie wcześnie, że to, co dla nich było spełnieniem marzeń, dla niektórych będzie gorzkim rozczarowaniem prowadzącym do utraty zaufania, bo ich grupy i konwersacje popsuły się.

Szczególnie współczuję użytkownikom iPhonów – oni nie mają wyboru co do wersji używanego przez siebie oprogramowania. Nie mogą zainstalować starej wersji. Otwartość kodu źródłowego niewiele w tej kwestii zmienia, skoro na prawo do instalacji nałożone są ograniczenia na poziomie systemu operacyjnego.

Zmiany zaakceptował F-Droid, a klient F-Droid Basic zgodnie z ustawieniami zaciągnął automatyczną aktualizację mnie, mamie i babci. Nikt nie pytał, czy się zgadzam. Nikt nie zaproponował zrobienie backupu. Cofnięcie się okazało się problematyczne, bo baza danych niekompatybilna. Nie wiem jak twórcom, ale mnie by było wstyd.